Internetradio: hét nieuwe medium voor danceliefhebbers

Radio is theater voor de geest. Een stem die tegen je praat maar de rest aan de verbeelding overlaat. Neem Charlie Bones, parttime filosoof, parttime muziekfreak die de dagelijks Do!!You!!! Breakfastshow presenteert bij NTS. Vanuit een ijzeren kraampje aan Gillett Square in Dalston, een wijk in London, vertelt hij de half miljoen luisteraars die het internetkanaal maandelijks volgen welke muziek je absoluut nog moet gaan horen (Betonkust en Palmbomen – de Center Parcs EP), niet moet vergeten (dj Rashad en Aphex Twin), maar ook waarom The Sopranos een betere serie is dan The Wire en hoe je moet omgaan met ingewikkelde Russische literatuur (‘Just let it wash over you until you get there’).

Afgelopen maand koos Nicolas Jaar voor internetradiostation NTS om een voorproefje te geven van zijn nieuwe album Sirens. Donderdag presenteert de bekende techno-producer en Berghain-dj Marcel Dettmann zijn nieuwe DJ Kicks-compilatie op Red Light Radio (RLR), het internetradiostation in Amsterdam dat vorig jaar de prijs voor beste online radiostation van muzieksite Mixcloud en het Online Radio Festival won. Ook BBC-dj Gilles Peterson startte onlangs zijn eigen internetradiostation, Worldwide FM, dat hij woensdag presenteert in de nieuwe Amsterdamse club Claire.

Lees ook: Het interview dat NRC had met Gilles Peterson

Internetradio is populair, zeker onder liefhebbers van alternatieve en elektronische muziek. In vijf jaar tijd groeiden stations als Red Light Radio (Amsterdam), NTS (Londen), Berlin Community Radio (Berlijn) en Dublab (Los Angeles) uit van houtje-touwtje-hobbystations voor muziekenthousiastelingen tot belangrijke mediabedrijven met eigen magazines, interviewseries, podcasts en offline activiteiten als concerten, eigen festivalpodia en clubavonden. Zaterdagavond organiseert Red Light Radio een eigen avond tijdens Oedipus met Crash Course in Science en Severed Heads, twee live-acts en industrial pioniers uit de late jaren zeventig.

Piratenzenders

Clubs en radio zijn natuurlijk altijd al communicerende vaten geweest. Denk aan de radioshows van Ben Liebrand en de piratenzenders uit de jaren negentig met programma’s als Acid Explosion waar Fred Berkhout, eigenaar van platenzaak Boudisque, de eerste houseplaten in Nederland draaide buiten de club.

Maar de internetradiostations uit het rijtje hierboven zijn webcasters – radiostations zonder eigen etherfrequenties die uitsluitend uitzenden via de digitale snelweg. Om legaal een online radiostation te beginnen, moet je (volgens de Mediawet) toestemming (een licentie) hebben van het Commissariaat voor de Media. Volgens de laatste telling van het Commissariaat zijn er ruim 1.000 online radiostations in Nederland. Maar niet iedereen registreert zich. In de praktijk heb je niet meer nodig dan een geluidskaart en een goede internetverbinding, zegt RLR-oprichter Hugo van Heiningen. „Vanaf Atlas Electronic, een festival in Marokko, zonden we midden in de woestijn uit met niet meer dan een laptop en een koffertje vol apparatuur dat gewoon in de handbagage meekon.”

Lees ook: NRC tipt: 5x niet te missen op Amsterdam Dance Event

Opvallend vaak zijn de webcasters een jaar of vijf geleden ontstaan op een fysieke plek die trefpunt werd van een lokale dj-gemeenschap, zoals de hoerenkeet aan het Oudekerksplein in Amsterdam en het marktkraampje aan Gillet Square in Londen. „Mensen komen langs voordat ze hun kinderen afzetten bij de crèche, om een kop koffie te drinken of een knipbeurt te krijgen om de hoek”, zegt Jon Rust, radio-dj en presentator van het eerste uur bij NTS. Zo raken niet alleen dj’s en producers betrokken, maar ook het stille meisje dat altijd in de hoek staat en de schrijver of platenverzamelaar die niet graag in de club komt. Het aantal presentatoren bij het Britse internetradiostation groeide in de afgelopen vijf jaar van dertig naar driehonderd, het aantal unieke bezoekers van de site van een handjevol naar 500.000. Inmiddels zendt NTS uit vanuit verschillende wereldsteden over de hele wereld. Gelauwerde dj’s als Andrew Weatherall, Kutmah en Floating Points hebben er een eigen show. De meerderheid van de bezoekers komt uit het buitenland.

Livestream op Facebook

Ook Red Light Radio in Amsterdam, nu bijna zes jaar actief, trekt meer dan honderdduizend bezoekers per maand, al zijn exacte aantallen lastig te geven, zegt Van Heiningen. „Veel shows zijn tegenwoordig live te volgen via een stream die wordt gedeeld op Facebook. Als er een bekende dj als Sadar Bahar draait, bereiken we soms wel een half miljoen mensen.” Zestig procent van de bezoekers komt inmiddels uit het buitenland.

Etherradio wint het op dit moment nog van de webcasters, qua bereik. Wekelijks trekken de acht grootste nationale radiozenders gezamenlijk dertien miljoen luisteraars, volgens het Nationaal Luisteronderzoek (NLO). Online radiostations, of webcasters vallen net als regionale zenders in de categorie ‘overig’. Gecombineerd trekken de stations ruim 1,2 miljoen luisteraars per week, volgens het NLO. Toch geeft dat een vertekend beeld, zegt het Commissariaat voor de Media. Omdat niet elk nieuw radiostation zich meldt, ligt dat aantal in praktijk waarschijnlijk veel hoger.

Het potentieel is bovendien oneindig groot. Nu is internetsnelheid nog een beperkende factor – bij te veel luisteraars bezwijkt een site – maar als er straks in Nederland overal 5G- of 6G-dekking is en je ook internetradio kan luisteren in de auto, kunnen online radiostations uitgroeien tot massamedium, volgens het Radio Advies Bureau.

Platform voor talent

De ‘webcasters’ zijn een belangrijk platform voor lokaal dj-talent. Met een digitale stream hebben jonge dj’s deelbaar materiaal voor in de portfolio in handen, zegt Van Heiningen. „Je ziet luisteraars uit Estland commentaar geven op de site of de stream en dan krijg je ineens een e-mail van iemand uit Estland of je daar wil komen draaien”, beaamt NTS-dj Rust. „In het eerste jaar waarin ik voor NTS presenteerde, werd ik ineens geboekt in België, Frankrijk, Moskou, Estland en Amsterdam.”

Maar ook gevestigde namen blijven graag terugkomen in de kleine studio’s. Neem Jamie XX. Hij verkoopt hele stadions uit in zijn eentje, „maar uiteindelijk is er niks leuker dan in een club spelen voor 750 man”, zegt vriend en collega Rust. „Je hebt geen hek van 20 meter voor je de eerste fan ziet, je kan draaien wat je wil. Er zijn geen eisen die een grote lichtshow aan je platenkeuze en timing stelt. Die intimiteit en vibes zijn onbetaalbaar.”

Voor luisteraars is het medium laagdrempelig – iedereen zit toch de hele dag achter zijn laptop – en, niet onbelangrijk de sites werken als muziekplatform on demand. Je kan er afleveringen terugluisteren en tracklijsten inzien, interviews lezen of muziekvideo’s bekijken.

Regelmatig nemen dj’s gasten mee naar hun show op Red Light Radio, zeker tijdens ADE, zegt Van Heiningen. „Het is voor hen een soort uitlaatklep waarbij je ook een keer ambient kan draaien in plaats van techno. Je kan nieuwe dingen uitproberen of iets draaien wat je niet zo snel kwijt kan in een dj set. Via je eigen kanaal heb je weer een stream die je kan delen. En er zit een platenzaak om de hoek, daar blijven ze vaak hangen.”

Die menselijke filters maken het verschil, zeker in genres die op de etherfrequenties ondervertegenwoordigd zijn. Jongeren luisteren niet meer naar FM, zegt Sean McAuliffe van NTS. „De kids zitten allemaal op YouTube”, beaamt Van Heiningen. „Spotify gaat je nooit iets echt verrassends brengen”, volgens Rust. „Het borduurt voort op een rode draad in je muzieksmaak. Aanbevelingen van peers winnen het altijd van een algoritme.”