Verborgen Verleden: wij zijn allemaal vluchtelingen

Jetty Mathurin heeft dankzij Verborgen verleden haar voormoeder gevonden, die als slavin uit Afrika naar Suriname werd gevoerd. Ze heette Antje. De cabaretier: „Dat treft me. Want nu heeft ze een naam.” Paul Witteman presenteerde zaterdag de jubileum-uitzending van Verborgen verleden. Met eerdere gasten praatte hij na over hoe het was om ooit in het programma te zitten.

Verborgen verleden, dat de stamboom van bekende Nederlanders onderzoekt, heeft als voornaamste doel om gasten en kijkers aan het huilen te maken. Maar deze emo-tv is ook een geschiedenisles, en een studie naar identiteit. Waarom gaan we daar van huilen?

In bijvoorbeeld Spoorloos of DNA Onbekend is dat duidelijk; mensen die al jaren zoeken, vallen in de armen van teruggevonden familieleden. Maar in Verborgen verleden gaat het vaak om verre voorouders, van wie we vaak alleen de naam op een document zien. Waarom schiet sportjournalist Tom Egbers vol bij het graf van zijn 18de-eeuwse Ierse oma van zijn opa?

Deze jubileumuitzending is minder spannend dan de reguliere. Normaal gaan de gasten op reis en rollen van de ene verbazing in de andere – tot ze ontdekken dat ze afstammen van Karel de Grote. Dit keer weten ze alles al en zitten ze redelijk onaangedaan na te kaarten.

Voordeel is wel dat je zo meer inzicht krijgt in de onderliggende boodschap. Cabaretier en actrice Jetty Mathurin verwoordt die treffend: „Het gaat om het laten voelen van de gedeelde geschiedenis. En dat deze doorwerkt, nu nog, in onze samenleving. Hoe vaak wordt niet gezegd: ouwe koeien? Deze geschiedenis is niet alleen van mij, maar ook van jou en van jou – van ons. En we zullen er naar moeten kijken, als we samen willen leven.”

Naast haar zit Jack van Gelder, die in het programma ontdekte wat zijn Joodse ouders hadden meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog. Ooit zei hij tegen hen dat de oorlog voor hem net zo ver weg was als de Hoekse- en Kabeljauwse Twisten. Daar kwam hij nu van terug.

Mathurin en Van Gelder laten zien dat afkomst ook een last kan zijn, zelfs reden kan zijn voor vervolging en onderdrukking. Tegelijk laat Mathurin zien hoe wreed het is om iemand zijn afkomst af te nemen.

Wat het programma verder uitdraagt is dat Nederland een migrantenland is. Bijna altijd leidt het stamboomonderzoek naar het buitenland. De voorouders van Tom Egbers vluchtten op een boot voor de hongersnood in Ierland – hij vergelijkt ze met Syrische bootvluchtelingen.

De les: we zijn allemaal vluchtelingen, die ooit naar Nederland kwamen gedreven, uit honger of angst. Verborgen verleden ondergraaft de nationalistische mythe van de bloedzuivere Nederlander.

Ik zou wel eens een uitzending met PVV-leider Geert Wilders willen zien; over zijn wortels in het Indische Soekaboemi. Maar ik denk niet dat hij wil meedoen. Had hij de macht, dan zou hij dit ondermijnende NTR-programma meteen verbieden.

Wilfred Takken (zoon van Kees, zoon van Wullem, zoon van Johannes, zoon van Cornelis, zoon van Cornelis, zoon van Cornelis, zoon van een Duitse marskramer) vervangt vandaag tv-recensent Hans Beerekamp.