Opstand franchisers bij Albert Heijn

Supermarktketen AH en zijn franchisers staan dinsdag voor de rechter in Haarlem. Beide partijen hebben uren spreektijd aangevraagd en de rechtbank heeft de hele dag voor de zaak uitgetrokken. Vier vragen over het conflict.

1. Waar gaat de rechtszaak over?

Dat is gek genoeg niet helemaal duidelijk. De rechtbank verwijst naar de betrokken partijen – en die willen het niet vertellen. De voorzitter van de AH-franchisevereniging, Twan van Meel, en advocaat Katinka Verdurmen van Fort Advocaten verwijzen naar Ton Croiset van Uchelen, directeur van het bestuursbureau van de franchisevereniging. Maar ook hij weigert voorafgaand aan de zaak vragen te beantwoorden. „Het is al vervelend genoeg dat het tot een rechtszaak moet komen”, zegt hij. Ook AH’s directeur Vastgoed en Franchise, Anneke de Vries, wil vooraf niets zeggen over de zaak. Maar: „We vinden het jammer dat we voor de rechter staan. We hadden het liever met elkaar opgelost.” 

2. Waar gaat de ruzie dan over?

Over de wijze waarop de opbrengsten en kosten worden verdeeld. Al jarenlang verkeren Albert Heijn en zijn franchisers in onmin. AH telt grofweg 220 zelfstandige ondernemers die bijna eenderde van de in totaal 850 AH-vestigingen runnen. Gezamenlijk hebben zij tienduizenden werknemers en een miljardenomzet. Een van de kwesties die zich al jaren voortsleept, is de verdeling van de online omzet. Als een klant zijn boodschappen bestelt op ah.nl en in de winkel ophaalt, gaat de omzet dan naar het hoofdkantoor of naar de winkel? En als AH thuisbezorgt, moet de lokale ondernemer dan worden gecompenseerd voor de omzet die hij mist? Na enig aandringen bevestigt Croiset van Uchelen dat dit thema géén onderdeel uitmaakt van de rechtszaak die dinsdag speelt. Volgens vakblad Distrifood komt hierover wellicht een aparte rechtszaak; de franchisevereniging zou een dagvaarding voorbereiden.

Verder ruziën de franchisers en AH over afspraken met betrekking tot ‘bulkkortingen’ bij leveranciers, die al dan niet volgens afspraak zouden worden doorberekend. De franchisers hebben het gevoel dat ze worden bedot door hun moederbedrijf en eisen meer transparantie en inzage in de administratie. Eigenlijk is de crux dat de ondernemers zich niet gehoord voelen door het hoofdkantoor in Zaandam, zeggen ingewijden. ‘Zaandam’ zou niet genoeg overleggen en ondernemers van alles opdringen. Of het nu gaat over de maaltijdboxen van Allerhande of over een spaaractie voor vershouddozen.

3. Hebben andere supermarkten ook conflicten met franchisers?

Tussen franchisers en supermarkten bestaan altijd spanningen, maar er is geen keten die zo in de clinch ligt met zijn ondernemers als marktleider AH. Jumbo, de tweede supermarktketen van Nederland, heeft net in mei een akkoord gesloten met zijn franchisenemers. Van de 580 Jumbo-winkels is tweederde in handen van ondernemers. In het akkoord zijn onder meer afspraken gemaakt over de inkomsten uit online bestellingen, iets waarover AH en zijn franchisers al sinds 2013 bakkeleien.

4. Kunnen ontevreden franchisers niet weg bij Albert Heijn?

Als een franchiser zijn winkel niet zelf bezit of huurt kan hij geen kant op. Dit geldt voor het merendeel van de ondernemers. Het vastgoed is in dat geval of in eigendom van AH, of AH is formeel de huurder. Als een ondernemer – om welke reden dan ook – besluit te stoppen, blijft er Albert Heijn op de gevel staan. AH probeert al jaren zo veel mogelijk panden in handen te krijgen, of in ieder geval het huurcontract, zodat winkels gegarandeerd ‘blauw’ blijven.

Alleen franchisers die hun panden zelf bezitten kunnen kiezen onder welke vlag zij opereren. Van oudsher staat AH bekend als de gouden formule, waarmee het meeste geld te verdienen valt. Of ondernemers nu klaagden of niet, een alternatief om over te stappen was er nooit echt.

Maar recent maakte Edward Koornneef, een ondernemer met vier AH’s in het Westland, bekend dat hij Albert Heijn voor Jumbo verruilt. Volgens ingewijden wordt zijn overstap in Zaandam tandenknarsend gevolgd. Als één grote ondernemer laat zien dat er een uitwijkmogelijkheid bestaat, kan dat ontevreden franchisers op ideeën brengen.