Aanpassen of verdwijnen

Ook wie niet gelooft dat de opwarming van de aarde het gevolg is van menselijk handelen, ontkomt er niet aan klimaatverandering serieus te nemen. Zeker niet in het bedrijfsleven. In het deze week verschenen onderzoek Adapting portfolios to climate change concludeert BlackRock dat beleggers zich bewust moeten zijn van de risico’s van klimaatverandering – en van de kansen.

BlackRock is niet de eerste financiële instelling die hierover schrijft. Maar met 4.300 miljard euro aan geïnvesteerd vermogen, is het wel de grootste vermogensbeheerder ter wereld. Daarmee is het een boodschap waar ongetwijfeld goed naar wordt geluisterd.

Dat BlackRock er nu mee komt, heeft te maken met het internationale klimaatakkoord, dat eind vorig jaar in Parijs werd gesloten. Dat akkoord zal verstrekkende gevolgen hebben voor bedrijven, verwacht BlackRock. Het zal de wereldeconomie veranderen, er zullen nieuwe grote spelers bij komen die andere zullen verdringen. Bedrijven die zich niet aanpassen, zullen het niet overleven.

„Veel mensen maken zich zorgen over klimaatverandering”, zegt Isabelle Mateos y Lago, beleggingsstrateeg van het BlackRock Investment Institute. „Maar het viel ons op dat zij vooral met elkaar praten. Anderzijds zijn er heel veel mensen, ook beleidsmakers en beleggers, die weinig belangstelling hebben voor het onderwerp en er weinig van weten. Je ziet dat onderscheid zelfs binnen een regering. Milieuministers maken zich zorgen. Ministers van Financiën en premiers zijn er vaak helemaal niet mee bezig. Ze leven in totaal verschillende werelden.”

„Tegen hen die klimaatverandering negeren, zeggen we: dit gaat gebeuren, of je het leuk vindt of niet. En of je nou gelooft in klimaatverandering of niet.”

Voor BlackRock staat dat niet ter discussie. Volgens het rapport blijkt uit klimaatonderzoek dat de kans op extreem weer toeneemt. En daarmee ook de schade die erdoor wordt veroorzaakt. Dat is een ‘fysieke werkelijkheid’ waarmee ook bedrijven worden geconfronteerd.

Het rapport wijst op een onderzoek waaruit blijkt dat voor elke graad die de gemiddelde temperatuur stijgt de arbeidsproductiviteit met 1,7 procent afneemt. In een gebied dat wordt getroffen door extreem weer, daalt de economische groei met 10 tot 15 procent ten opzichte van dezelfde maand het jaar ervoor. En het duurt daarna vaak meer dan een jaar voordat de situatie zich heeft hersteld.

„Binnen de wetenschappelijke gemeenschap bestaat er bijna volledige consensus over de opwarming van de aarde en de rol van de mens daarin”, zegt Mateos y Lago. „Maar ook als je daaraan twijfelt, zijn er voldoende redenen om klimaatverandering serieus te nemen. In Parijs hebben meer dan 190 landen een akkoord ondertekend met zeer ambitieuze doelstellingen om de emissies van broeikasgassen terug te dringen. Vorige week hebben de twee grootste economieën van de wereld, de VS en China, hun goedkeuring aan het akkoord gegeven. Daarmee treedt het al bijna in werking en zijn landen verplicht de doelen te halen die ze zichzelf hebben gesteld. Ons wacht een hele stroom aan nieuwe maatregelen die onze portfolio’s zullen beïnvloeden.”

Waar hoopt u op, een streng of een mild klimaatbeleid?

„Beleggers zijn vooral gebaat bij voorspelbaarheid. Het mogen best stevige maatregelen zijn, zolang ze maar niet destructief werken. Bedrijven en beleggers moeten voldoende tijd krijgen om zich aan te passen. Ze moeten niet door het beleid verrast worden. Neem de Franse energiewet. Daarin is een stevige bodemprijs voor de uitstoot van kooldioxide vastgelegd. Maar die wordt gecombineerd met een tijdschaal die bedrijven de kans geeft om zich aan te passen.”

Bent u niet bang voor zogeheten ‘stranded assets’, bedrijven die achterblijven met activa die fors in waarde dalen?

„Veel hangt af van de vraag hoe regeringen hun klimaatdoelstellingen denken te halen. Het hoeft niet fout te gaan. Regeringen zullen proberen de kosten van de energietransitie zo laag mogelijk te houden. Daarom zullen ze zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande grondstoffen, en willen voorkomen dat die hun waarde verliezen. Het zou economisch heel onverstandig zijn als ze dat niet doen.”

De wetenschap suggereert dat de tijd voor zo’n geleidelijke overgang ontbreekt.

„Het is moeilijk om als bedrijf een perspectief te hebben voor het einde van de eeuw. Maar er worden wel strategieën uitgezet met 2025 of 2030 in het achterhoofd. Dat geeft een bedrijf niet veel tijd, maar wel een beetje. Als regeringen en bedrijven beleid maken met een dergelijke horizon, kan het nog steeds. Er is alleen geen tijd te verliezen. Iedere maand die we wachten, stijgt het risico.

„Je kunt niet uitsluiten dat er schokken optreden omdat andere maatregelen niet tijdig zijn ingevoerd. Bedrijven moeten duidelijk maken hoe ze met risico’s omgaan en hoe ze denken te voorkomen dat hun activa stranden.”

BlackRock zou, volgens sommige critici, veel strengere eisen kunnen stellen aan bedrijven die het niet zo nauw nemen met klimaatbeleid. Met dit rapport geeft Blackrock een antwoord. Mateos y Lago zegt van bedrijven te verwachten, dat ze hun kwetsbaarheid voor klimaatverandering en voor klimaatbeleid in kaart brengen. „Vervolgens zullen ze moeten uitleggen hoe ze met deze risico’s omgaan. Sommige bedrijven zitten er bovenop en zijn zich bewust van alle gevaren, niet alleen voor zichzelf, maar voor de hele productieketen. Bij andere bedrijven kom je over dit onderwerp amper iets tegen in de boeken. Daar kunnen beleggers ook naar kijken.”

Toch keert u een bedrijf als ExxonMobil, dat heel duidelijk wordt blootgesteld aan klimaatresico’s, niet de rug toe, zoals desinvesteringsactivisten vragen.

„Bedrijven die nauw betrokken zijn bij de fossiele energie zijn een belangrijk onderdeel van het klimaatprobleem. Ze moeten daarom ook een onderdeel van de oplossing zijn. Zonder hun medewerking kun je het probleem niet oplossen. Waarschijnlijk zullen sommige de transitie kunnen maken, en andere niet. Daarom is het voor ons ook zo belangrijk om te zien hoe ze met deze uitdaging omgaan. Als we deze bedrijven nu loslaten, stijgt de kans dat we in een wereld van stranded assets terechtkomen, met grote schade voor de economie. Dat is een rampzalig scenario.”

Tekst gaat verder onder de grafiek.

Maar het gebeurt. Kijk naar wat Peabody is overkomen. Het grootste particuliere kolenbedrijf ter wereld zag in een paar jaar tijd zijn marktwaarde kelderen van zo’n 20 miljard dollar naar enkele tientallen miljoenen.

„Dat is precies het gevaar als maatregelen te laat komen en bedrijven veranderingen niet zien aankomen of zich er onvoldoende op voorbereiden. Dat was ook de reden om nu met dit rapport te komen. Wij denken dat de overgang naar een nieuwe economie nog steeds heel geleidelijk kan gaan. Maar dan moet de verandering echt nu beginnen. Hoe langer het proces wordt uitgesteld, hoe draconischer de maatregelen zullen worden en hoe groter de kans dat bedrijven het niet overleven.”

Vormt de lage olieprijs een bedreiging voor groene investeringen?

„Interessant genoeg, is dat niet gebeurd. De productie van duurzame energie stijgt nog steeds heel snel. Kennelijk zien we het langeretermijnbelang voor investeringen in groene energie. Dat zal alleen maar sterker worden als het akkoord van Parijs in werking is getreden.”

Wat ook helpt, zegt Mateos y Lago is het vaststellen van een prijs voor de uitstoot van kooldioxide. BlackRock is geen specialist op dit gebied, maar Mateos y Lago vermoedt dat een bodemprijs van 30 tot 40 euro per ton CO2 realistisch is. Met zo’n prijs kan duurzame energie concurreren met de nog altijd goedkopere fossiele brandstoffen. Zo wordt de energieproductie onafhankelijk van een lage olieprijs of steenkoolprijs.

In het rapport wordt ook gepleit voor het afschaffen van de nog steeds bestaande subsidies op fossiele brandstoffen. „Op dit moment zijn zowel de risico’s als de kansen die klimaatverandering biedt voor bedrijven te laag geprijsd”, zegt Mateos y Lago. „Realistisch is een prijs die ervoor zorgt dat we ons gedrag veranderen.”