‘Vluchtelingen randden vrouwen aan in Keulen’

Aanleiding

In Zomergasten van afgelopen zondag vertelde premier Rutte dat hij bij een bezoek aan Berlijn de Duitse coalitiepartijen had voorgehouden dat daling van het aantal migranten geen einde maakt aan de onrust hierover in de samenleving. Er is meer aan de hand, zei Rutte: „Hoe ga je als samenleving om met het feit dat mensen van buiten komen? Dat zag je in Keulen op 1 januari, toen iedereen riep, dat kunnen nooit de vluchtelingen zijn geweest, dat moeten haast wel Duitsers geweest zijn, die harassment toen, van vrouwen, aanranding van vrouwen, op dat grote plein in Keulen. Later bleken dat wél vluchtelingen te zijn.”
Die laatste zin checken we.

Lees ook de tv-recensie van de aflevering van Zomergasten met Mark Rutte

Waar is het op gebaseerd?

Een woordvoerder van Rutte zei dat de uitspraak gebaseerd is op artikelen in onder andere NRC Handelsblad en Die Zeit, maar ze verwees met name naar een bericht in juli in de Süddeutsche Zeitung over een nog niet gepubliceerd rapport van het Bundeskriminalamt (BKA), de Duitse federale recherche. Daarin staat de helft van de verdachten minder dan een jaar in Duitsland was.

En, klopt het?

Rutte refereerde aan de massale berovingen, aanrandingen en ander seksueel geweld tegen vrouwen op Oudjaarsavond en -nacht. Dat gebeurde in verscheidene Duitse steden. In Keulen waren de meeste slachtoffers, maar in Hamburg, Stuttgart en elders gebeurde iets vergelijkbaars, op kleinere schaal. Volgens getuigen en slachtoffers waren de daders in overgrote meerderheid mannen met een Noord-Afrikaans uiterlijk. Waren het vluchtelingen? Hier lopen definities door elkaar. Migranten komen voor werk en studie, vluchtelingen vluchten voor oorlog of vervolging, en asielzoekers hopen als vluchteling erkend te worden.

Volgens het BKA-rapport waaruit de Süddeutsche citeerde, zijn in heel Duitsland zo’n tweeduizend mannen betrokken geweest bij de gebeurtenissen tijdens Oudjaar.

BKA-president Holger Münch zei tegen de krant: „In zoverre is er een samenhang tussen het optreden van het fenomeen [van de massa-aanrandingen] en de sterke toestroom [van migranten en vluchtelingen], juist in 2015.” Hij voegde daaraan toe dat veel delicten waarschijnlijk niet meer opgehelderd zullen kunnen worden wegens gebrek aan bewijs.

Inmiddels is in Keulen een aantal processen gevoerd. In mei werd een Algerijnse verdachte van aanranding vrijgesproken, omdat het slachtoffer hem niet herkende in de rechtszaal. In juli zijn een 21-jarige Irakees en een 26-jarige Algerijn veroordeeld tot voorwaardelijke straffen wegens respectievelijk aanranding en poging tot aanranding. Zij waren in 2014 en 2015 als asielzoeker naar Duitsland gekomen – op zoek naar de vluchtelingenstatus dus. Tot nog toe is een tiental mensen in Keulen veroordeeld wegens beroving.

In een overzicht van de stand van zaken op 16 juni telde het openbaar ministerie in Keulen 1.182 aangiftes, waarbij het in 497 gevallen om seksueel geweld ging en in 284 gevallen om een combinatie van seksueel geweld en beroving. Onder de 183 verdachten in al deze aangiftes zijn 73 asielzoekers, 36 mensen zonder en 11 met een verblijfsvergunning; van de meeste anderen is de status onduidelijk. Dan de nationaliteiten: onder de verdachten waren 55 Marokkanen, 53 Algerijnen, 22 Irakezen, 14 Syriërs en 14 Duitsers.

Conclusie

Van de meeste daders weten we niets met zekerheid. Volgens een uitgelekt BKA-rapport is de helft van de daders met de recente stroom migranten en vluchtelingen naar Duitsland gekomen. Onder de 183 bekende verdachten zijn zeker 73 asielzoekers – waarbij aangetekend moet worden dat ook een aantal Marokkanen en Algerijnen probeert asiel in Duitsland te krijgen: aspirant-vluchtelingen met geringe kans op succes. We beschouwen de uitspraak daarom als half waar.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt.