Zeldzaam moment van harmonie tussen China en VS

Tegen het schilderachtige decor van de Song-dynastie-hoofdstad Hangzhou was het een zeldzaam moment van harmonie in de Amerikaans-Chinese relaties. Gezamenlijk kondigden de presidenten Obama en Xi zaterdag aan dat zij het Parijse VN-klimaatverdrag hebben geratificeerd. Met uitzicht over het mistige, poëtische Westmeer traden de twee machtigste leiders van de wereld voor de duur van een kwartier eensgezind naar buiten.

„Er komt een dag dat dit wordt gezien als het moment dat eindelijk werd besloten om de wereld te redden”, meende Obama voor wie het zijn laatste bezoek aan China is als president. Xi Jinping hield het daarmee vergeleken een stuk zakelijker:

„Dit klimaatverdrag is er gekomen dankzij Chinees leiderschap’’

.

Feit is dat de ratificatie door de twee grootste uitstoters van broeikasgassen ter wereld van groot belang is voor de legale afhandeling van het Parijse klimaatverdrag. De VS en China zijn samen goed voor bijna veertig procent van de uitstoot van broeikasgassen. Het Parijse klimaatverdrag was een rechtstreeks gevolg van de politieke deal van Xi en Obama in 2014, in feite de enige politieke deal van enige betekenis tussen Obama en Xi. Dat het Chinese parlement zou ratificeren stond in autoritair China natuurlijk allang vast. Obama op zijn beurt omzeilt het Congres door de ratificatie te gieten in de vorm van een presidentiële beslissing.

Meteen daarna gingen de leiders van de eerste en tweede economieën van de wereld in apart conclaaf en kwamen alle netelige kwesties aan de orde: van de Chinese annexatie van de Zuid-Chinese Zee, de hackers-praktijken van het Chinese leger en de reeks handelspolitieke spanningen.

Wel beschouwd is het Amerikaans-Chinese klimaatakkoord het enige concrete resultaat in de acht jaar dat Obama het Amerikaanse presidentschap heeft bekleed. Vooral sinds het aantreden van partijleider Xi Jinping is de sfeer verslechterd en de politieke wil om op andere terreinen dan het klimaat een soort ‘G-2’ te vormen afgenomen. Obama zei in Hangzhou dat te betreuren, maar Xi reageerde daar niet eens op. Het keerpunt in de Chinese houding ten opzichte van de VS vond al eerder dan Xi’s benoemingen tot president en partijleider plaats, namelijk na de financiële crisis van 2008. In het jaar dat het kapitalisme in zijn voegen kraakte, verloor de top van de Communistische Partij van China de - heimelijke - bewondering voor het machtige, rijke Amerika. En toen in 2011 Obama zijn ‘draai naar Azië’ maakte, werd dat in Beijing uitgelegd als een poging om het oprijzende China klein te houden. Sindsdien wordt in Beijing alles wat uit Washington komt diep gewantrouwd, wordt het Chinese leger in hoger tempo gemoderniseerd en laat China zich steeds vaker weinig gelegen liggen aan ‘het Westen’. Een uitzondering is er in Beijing gemaakt voor een klimaatverdrag omdat China zwaar wordt getroffen door de verandering van het klimaat.