Eindelijk heeft Temer Rousseff uit de weg

Het doek is definitief gevallen, een slepende machtsstrijd is gestreden. De Braziliaanse president Dilma Rousseff (69) is woensdag na een uitputtende procedure definitief afgezet. Een ruime meerderheid in de Senaat, 61 van de 81 senatoren, stemde zoals verwacht vóór haar afzetting. Daar heeft de persoonlijke en krachtige verdediging die Rousseff maandag uitsprak niets aan kunnen veranderen: Rousseff werd per direct ontheven uit haar ambt.

Lees ook: Alles of niets voor Dilma Rousseff

Rousseffs vroegere vicepresident Michel Temer, die zich politiek van haar losmaakte en sinds mei optrad als interim-president, werd woensdagavond beëdigd als president.

De stemming, waarbij Rousseff zelf niet aanwezig was, verliep rumoerig; de emoties liepen hoog op. In de Senaat begonnen haar tegenstanders uit volle borst het volkslied te zingen toen de uitslag een feit was. In een aantal grote steden in Brazilië gingen mensen de straat op en braken rellen uit. Toch is er ook opluchting dat de langdurige afzettingsprocedure die het land politiek volledig lam legde nu achter de rug is. Na afloop van de stemming zei Rousseff in een eerste reactie:

„Dit is fraude en het verhaal eindigt niet hier: ik zal blijven vechten tegen dit onrecht.”

De vraag is nu wat de regering Temer gaat doen. Welke richting krijgt het land, na dertien jaar links beleid van de Arbeiderspartij?

Temers partij, de PMDB (Partido do Movimento Democrático Brasileiro) is de grootste van Brazilië, het is een middenpartij zonder sterke eigen ideologie. De verwachte koers van de nieuwe Braziliaanse regering zal dan ook weinig ideologisch zijn, maar eerder praktisch, met een op economische stimulans gericht beleid, zo verwachten experts.

Economische chaos

„Temer weet dat hij weinig tijd heeft, in 2018 zijn er al verkiezingen. Zijn doel is om de geschiedenis in te gaan als de man die orde op zaken heeft gesteld na de economische chaos waar het land nu in verkeert”, zegt econoom Gilberto Braga, verbonden aan het Braziliaanse economische instituut IBMEC.

Brazilië maakt de grootste economische crisis sinds dertig jaar door: er zijn twaalf miljoen werklozen, de inflatie bedraagt bijna 10 procent. Het contrast is groot: in 2010 kende het land nog een ongekende economische groei van 7,5 procent

Het instorten van de economie komt onder meer door de daling van de grondstoffenprijzen. Maar ook het geldverslindende uitgavenpatroon onder Rousseff is er debet aan. „Temer moet vertrouwen van investeerders winnen zodat er geld het land binnenkomt”, zegt econoom Braga.

„Hij zal dat doen met neoconservatieve maatregelen zoals belastingverlaging, aanpakken van het ambtenarenapparaat, en terugsnoeien van het peperdure pensioenstelsel.”

Om dit soort maatregelen te kunnen nemen heeft Temer steun nodig van het Congres in Brasilia. De Braziliaanse politiek drijft op het sluiten van allianties: ‘voor wat hoort wat’ is er de heersende cultuur. Braga: „Temer zal er alles aan doen om de juiste deals te sluiten. Bij het volk is hij niet populair. Hij kan acceptatie veroveren als hij de economie op orde krijgt.”

Temer behaalde met zijn interim-regering dinsdag een eerste overwinning. Op het moment dat verderop in de Senaat de laatste sessies rondom de afzetting van Rousseff plaatsvonden, kreeg hij groen licht voor het schrappen van een aantal ministeries.

Lees ook: Kan Temer Brazilië erbovenop helpen?

Wat een rechtse regering betekent voor de linkse verworvenheden van armere Brazilianen, zoals de gezinsuitkering bolsa familia en het woningenproject Minha casa, minha vida (Mijn huis, mijn leven) staat nog te bezien. Maar Rousseffs aanhang is bang.„Door deze sociale projecten zijn veertig miljoen Brazilianen opgeklommen uit de armoede. Maar nu komt de rechtse elite weer in het zadel en valt Brazilië decennia terug in de geschiedenis. Een drama”, zegt bijvoorbeeld de linkse senator Fatima Bezarra.

Ze stemde tegen de afzetting van Rousseff, die zij net als veel geestverwanten ziet als een politieke coup van de rechtse elite.

„Brazilië is een van de meest ongelijke landen ter wereld. Afgelopen jaren zagen we juist hoe onder een linkse regering vrouwen, zwarte Brazilianen en arbeiders zich emancipeerden. Dit is een trieste dag voor Brazilië.”

Rechtse signatuur

Econoom Braga verwacht niet dat sociale projecten radicaal worden terug gedraaid. „Temer zal ze wel zijn rechtse signatuur geven door te bezuinigen, maar het volk zal afschaffen nooit accepteren.”

Dat geldt volgens hem ook voor het onderzoek naar het omvangrijke corruptieschandaal Lava Jato (Wasstraat) rond (semi)staatsoliebedrijf Petrobras. Meer dan honderd politici, zakenlieden en topmensen uit de bouwsector zijn veroordeeld. Zestig procent van de congresleden en senatoren wordt met het schandaal in verband gebracht, inclusief Temer en een aantal van zijn ministers. Maar volgens econoom Braga begrijpt Temer dat hij dit onderzoek niet kan stopzetten.

„Dat zal nooit geaccepteerd worden. En ook al is hij nu president, ook voor Temer komt er een dag van afrekening.”