Dank, Nederland gaf me weer hoop

Hier ben ik, op vakantie in het idyllische zuiden van Libanon, mijn voorouderlijke Highlands, en ik realiseer me pas hoe klein onze wereld is wanneer vrienden en familie over Zomergasten beginnen. Niet verwonderlijk eigenlijk, ze zijn bevriend met mij op Facebook en dus delen ze een ruimte met mijn andere vrienden in de Lage Landen.

Dit maakt dat zelfs de lokale groentewinkeleigenaar een theorie heeft over de uitdagingen van de diversiteit in Europa, of over de strijd tegen IS hier en daar. Globalisering is geen slogan, het is hoe we leven. De tijden zijn veranderd, ‘de Ander’ leeft niet meer achter barrières, hij maakt nu deel uit van ons. Dat is overal zo. We zijn niet meer beschermd binnen onze eigen subjectiviteit. De Ander is ook een Subject geworden. Hij heeft een stem. Hij is niet meer een object van ons verhaal, hij maakt nu ook zijn verhalen en zelfs een verhaal over ons. De vele columnisten die mee hebben gedaan aan de wedstrijd om mij inhoudsloos te beledigen, zij het in de discussie over mijn boekcontract met De Bezige Bij, of in verband met mijn deelname aan Zomergasten, zijn gewoon mensen die emotioneel met deze evolutie niet kunnen omgaan.

Maar niet iedereen is bang om de realiteit in de ogen te kijken, en niet iedereen leeft in het verleden. Ik vertelde de mensen hier over hoe verrast en ontroerd ik was toen ik besefte dat een groot deel van het Nederlandse publiek zijn mening over mij heeft aangepast na het bekijken van Zomergasten. Mensen die werden misleid door de propaganda, en die nu voor het eerst de kans kregen om hun eigen mening te vormen, maakten een verschuiving van een negatieve houding naar sympathie hebben, of op zijn minst neutraal zijn. Dit toont een openheid van geest die ooit zo typerend was voor Nederland. In tegenstelling tot veel opiniemakers, die vaak niet in staat zijn om een positie aan te passen of om objectief te zijn, en die wanhopig blijven steken in ideeën die ik vijftien jaar geleden had om mij te diskwalificeren, toonde de gemiddelde burger de maturiteit en de tolerantie om daadwerkelijk te luisteren naar wat ik nu zeg.

Lees hier wat onze tv-recensent van de uitzending van Zomergasten vond: Abou Jahjah liet zich niet uit de tent lokken

Een gevolg hiervan is hoe Thomas Erdbrink werd aangepakt door het publiek, omdat men de indruk had dat hij beledigend en agressief was. Het is waar dat Erdbrink mij heeft geïnterviewd alsof het Oog in Oog en niet Zomergasten was. En het is ook waar dat hij niet over de kalmte en ervaring beschikt die dit soort interviews vereist, waardoor hij vaak uit de bocht vloog en de indruk gaf dat hij van slechte wil was. Maar ik geloof dat ik juist daardoor veel vooroordelen en stereotypen kon ontkrachten. Op een bepaalde manier geloof ik dat Erdbrink zijn entree in de show voor mijn bestwil heeft opgeofferd. Hij zorgde voor het perfecte contrast dat mijn ware standpunten en aard duidelijk maakte. Mensen moeten hem daarvoor het voordeel van de twijfel geven. Het is niet gemakkelijk om je hoofd erbij te houden wanneer je onder zoveel druk staat om de grote boze wolf te ontmaskeren. Ik hoop dat hij nu in zijn rol als presentator van Zomergasten kan terugvallen en zich niet meer verplicht voelt om tegen de windmolens van anderen te vechten.

En toch moet ik toegeven dat ik benieuwd ben naar hoe hij Rutte zal interviewen. Als de rechtvaardiging van het veranderen van de geest van de show in mijn eigen geval m’n kritische en sterk gelede meningen en kritiek tegen machtsstructuren was, dan denk ik dat het interviewen van de man die aan de top van de machtspiramide staat een nog uitnodigender gelegenheid is om opnieuw van de ontspannen en gastvrije benadering af te wijken. Of is macht intimiderender dan degenen die haar tot de orde roepen? Hoe dan ook, wat ik van dit alles zal onthouden is een inzicht in de openheid van de menselijke geest door de ontroerende reacties die het grote Nederlandse publiek liet blijken. Alle haatcolumnisten ten spijt, Nederland gaf me hoop terug, en daarvoor ben ik dankbaar.

Dyab Abou Jahjah is columnist van De Standaard en schrijver. Hij was zondag 31 juli de eerste Zomergast van de VPRO.