Angst en ophitsing in discussieprogramma van MAX

We hebben in elk geval naar elkaar geluisterd, zei presentator Cees Grimbergen zelfvoldaan, woensdag aan het slot van Hollandse Zaken (Omroep MAX), waar overigens flink door elkaar gekakeld werd en waar de grootste monden het hoogste woord voerden.

Er was een boos gemeenteraadslid, een boze ondernemer, een boze oma, een boze ex-moslim, een relativerende vluchtelinge, een relativerende sociaal werker, een relativerende kunstenaar. Er werden slimme en domme, tenenkrommende en onhandige, ergerlijke en pijnlijke dingen gezegd, al was het niet erg nieuw. Maar daar wilde ik het ook niet over hebben.

Een algemene stelling was er niet echt, want meer dan een debatprogramma is het een gespreksprogramma waar naar meningsverschillen wordt gezocht. Voor meningen zorgde Grimbergen, die het gesprek leidde én ophitste. Hij was zeer eenzijdig sturend in zijn vragen, zozeer dat je je afvroeg waarom hij dit programma maakte, anders dan om de PVV ter wille te zijn.

Hij zei dat „het geweld” de laatste dagen „wel heel dichtbij” komt – daar ging het dus over, over angst voor terreur. „De angst en de onrust in Nederland nemen toe”, moesten we van hem aannemen, want hij overlegde geen bewijs. De angst bleek vurig bij de bozen. En niet opgelaaid bij de relativerenden. „Ook niet met de aanslagen van de afgelopen dagen?”

Nee, niet iedereen bleek bang. Nou, Grimbergen en zijn redactie hadden „veel mensen gesproken”, die „wel degelijk bang waren”. Als bewijs was hij met camera over een Utrechtse straat gaan lopen, met ook al gematigd resultaat. Aan een Turks-Nederlandse man op straat vroeg hij of hij angstig was? Ja, zei hij: hij was bang voor de „verkeerde informatie waardoor veel mensen in verwarring worden gebracht”.

Pardon? Waar ging dit over? Over de Turkse couppoging, bleek uit zijn volgende zinnen. Op dat moment was het programma hopeloos verloren. Nu werd al het onrustbarende nieuws van de laatste weken op één hoop gegooid en vermengd, waardoor er een cocktail overbleef van meningen gebaseerd op angstbeelden van islamitische asielzoekers én moslims én IS-strijders. Ondertussen had die man in de straat dus wel het probleem gezien: verkeerde informatie die tot verwarring leidt. Daar droeg Hollandse Zaken op kwalijke wijze aan bij. Omroep MAX is er dus niet alleen voor vakantievreugde en wegdommel-tv, maar ook voor het benoemen van onrust boven een heldere, redelijke discussie.

Bestudeer anders nog even deze angstzaairetoriek van Grimbergen, die een „vraag” opwierp. „Wat vaststaat is wat wij waarnemen, dat veel mensen in Nederland toch bang zijn dat veel van onze waarden, en toch zeker die polderwaarden als een zekere gematigdheid en redelijkheid, onder druk staan. Is dat terecht? Of zijn we een sterk en solide land en kunnen we dat met gemak aan? En zal onze redelijkheid en gematigdheid niet gaan sneuvelen onder die extreme druk?” Wie oefent hier nu druk uit?

En als je zo’n vraag wilt relativeren, word je gnuivend weggezet als wegkijker. Zo wordt angst de norm. Met dank aan de media.