BN’ers rollen door de modder

Waarom kijk ik hier eigenlijk naar? Die gedachte werd langzaamaan een fundamentele vraag, tijdens het zoveelste reclameblok van Mud Masters VIPS: Helden over de Hindernis, woensdag op SBS6. Vijf BN’er-duo’s tijgerden daar door de modder, zwommen door koud, bruin water en klauterden over hindernisbanen. „Doe het voor de geleidehonden!” klonk het, al waren wij het vooral die iets moesten doen. Tussen het gemodder werden kijkers aangemoedigd om te doneren aan een stichting die geleidehonden opleidt.

Dat SBS denkt dat we hiernaar zouden willen kijken, lijkt dus ingegeven door het sponsorloopidee: een ander slooft zich uit en wij belonen hem, vanaf de bank. Echt knap waren de prestaties niet, spannend was de wedstrijd nauwelijks. We kijken omdat ze ‘helden’ zijn. Is dat zo? Of keek ik omdat deze gekke BN’ers kennelijk door de blubber gaan rollen om met hun liefdadige kop op tv te verschijnen? Omdat ze een fascinerend vreemde verhouding met hun ego hebben?

Dat is de cynische verklaring, die me later op de avond te binnen schoot, tijdens de aangrijpende en intieme documentaire A Strange Love Affair With Ego (2Doc/VPRO) van regisseur Ester Gould. Haar persoonlijke verhaal wordt lange tijd terughoudend verteld: in zinnetjes die af en toe over de beelden heen verschijnen, gaat het over Goulds zus Rowan, een extravert meisje dat gezien en geliefd was en eropuit trok en de ster werd die de Nederlandse documentairemaakster zelf ook wilde zijn.

Maar de film toonde vooral andere vrouwen die het verhaal van Rowan weerspiegelden, een verhaal over de grenzen van narcisme. Het begon met een jong Engels meisje dat droomde van een sterrenstatus. Het ging verder met de kunststudente Viviana, die een film maakte waarin ze Virginia Woolfs Mrs. Dalloway interpreteert. Ze speelt zelf een Dalloway die naakt uit een bad oprijst en klaterend plast – en zet zo zichzelf, of die schaamteloos extraverte versie van zichzelf, middenin de belangstelling. Het verhaal ging verder met een vrouw die in Los Angeles modeshows voor excentriekelingen organiseert: een klatergoudwereld die haar ook tot wanhoop kan drijven.

En dan komt Rowan zelf in beeld. Tenminste, er wordt gesuggereerd dat zij het is. Een jonge vrouw die zó graag gezien wil worden dat ze er op dat moment aan onderdoor dreigt te gaan. Dat verhaal komt aan als een mokerslag, een dubbele mokerslag. Zo loopt het met Rowan – zo kunnen zelfliefde en verlangen naar roem omslaan in destructief narcisme.

Naar zo’n verhaal over zo’n uitzonderlijke figuur willen we kijken en luisteren, legde Denker des Vaderlands Marli Huijer uit, in een goed getimede aflevering van minibespiegeling De nachtzoen (EO), direct na de documentaire. Zij die „net buiten de gebaande wegen gaan” – die naar de sterren reiken of door de modder kruipen – kunnen ons iets vertellen of tonen „waardoor we tot een vorm van inzicht komen waar we eerder niet toe kwamen”. Het wordt gevaarlijk als we die figuur willen wórden.