Een romance met je collega, mag dat wel?

Op kantoor leer je elkaar tenminste écht kennen. Samen zwoegend aan dat monsterproject, knikkebollend tijdens de vergadering of lallend bij de vrijdagmiddagborrel. „Als ik mijn vriend in de kroeg was tegengekomen, was hij mij niet eens opgevallen. En dat geldt ook andersom. Doordat we elkaar elke dag op het werk meemaakten, begonnen we wat in elkaar te zien”, zegt Nienke (26), webcare-medewerker bij een Nederlandse luchtvaartmaatschappij.

Een op de drie werknemers heeft wel eens iets met een collega gehad, blijkt uit een onderzoek dat vacaturewebsite jobbird.com vorig jaar hield onder vijfhonderd respondenten. Volgens de enquête die uitzendbureau Unique elk jaar rond Valentijnsdag houdt, heeft zelfs tweederde van de werknemers wel eens wat met elkaar uitgespookt.

Logisch, zegt auteur Ria Harmelink die het boek Seks op het werk. Alles over liefde en relaties tussen 9 en 5 schreef. „Je brengt zoveel tijd door met je collega’s. Ook na het werk heb je vaak nog contact, je stuurt een berichtje, of belt nog even.” Voor je het weet zijn de vonken dus overgeslagen – daar hoef je geen Jack de Vries of Bill Clinton voor te heten. Of Darren Huston: de topman van de Nederlandse hotelboekingssite Booking.com moest eind april vertrekken nadat bekend werd dat hij een relatie had met een van zijn medewerkers. De reden: het was in strijd met de gedragscodes van het bedrijf.

Hoe zit dat eigenlijk? Hebben alle bedrijven een gedragscode waarin staat dat je van je collega’s moet afblijven?

Nienke hoopt van niet. Ze leerde haar vriend een jaar geleden kennen op de werkvloer. „Iedereen weet dat we een stel zijn, en we zijn trouwens ook niet het enige koppel. Als je een vriend of vriendin zoekt, moet je vooral bij ons komen werken”, lacht ze. Ongemakkelijk tegenover hun collega’s voelen ze zich dan ook niet. „Die hadden ons allang zien zoenen op de vrijdagmiddagborrel.”

Belangenconflicten

Muel Kaptein, hoogleraar bedrijfsethiek aan de RSM Erasmus Universiteit, publiceerde begin dit jaar zijn onderzoek naar gedragscodes binnen de honderd grootste bedrijven in Nederland, waaronder Shell, Unilever, Philips en KPN. Negentig procent beschikt over zo’n code, en zeventig procent heeft een passage opgenomen over het voorkomen van ‘belangenconflicten’, waaronder romances op het werk vallen. Kaptein: „Hierin staat niet dat het verboden is verliefd te worden, dat houd je toch niet tegen. Maar wanneer je iets begint met een collega, moet je dit wel melden aan de leidinggevende.”

In de praktijk wordt na zo’n melding besloten welke stappen ondernomen worden. Is het nodig de rest van de collega’s in te lichten? Moet een van de twee worden overgeplaatst naar een andere afdeling, of moet er iemand opstappen?

Op een dag riep onze baas over de afdeling: ‘Hé Ruben, jij doet het toch met Marloes?’

Werkgevers willen dat hun werknemers onpartijdig en neutraal zijn, zegt Kaptein. „Wanneer onderlinge relaties worden aangegaan, wordt getwijfeld aan de betrouwbaarheid.” Misschien speelt het kantoorstel onderling wel geheimen aan elkaar door, of kiezen ze elkaars kant in een discussie op de werkvloer.

In de richtlijnen van financieel dienstverlener Delta Lloyd staat het volgende over relaties op het werk: „Liefde laat zich niet dwingen. Het kan natuurlijk gebeuren dat je verliefd wordt op een collega. Dat is een privéaangelegenheid waar Delta Lloyd Groep zich niet te veel mee wil bemoeien. Maar er zijn gevallen waarin een relatie het werk raakt of kan raken. Zorg er daarom voor dat je je relatie buiten werktijden onderhoudt.” En dus niet in de lift, het kopieerhok, of tijdens het heideweekend.

„Het gaat natuurlijk niet alleen om keurige relaties, maar ook affaires en eenmalige avontuurtjes”, zegt Ria Harmelink. Ze interviewde tweeëntwintig ervaringsdeskundigen voor haar boek. „Ik merkte dat iedereen bang was zijn of haar baan te verliezen. Er rust echt een taboe op.”

Lovecontract

Is de kans op ontslag reëel? De consequenties binnen een Nederlands bedrijf zijn niet al te dramatisch, aldus Kaptein. „Er wordt meestal samen met het stel overlegd over hoe het verder moet.” Dit is anders dan in de Verenigde Staten waar werkgevers hun werknemers een Consensual Relationship Agreement kunnen laten tekenen, nadat zij hun relatie hebben gemeld. Dit document, ook wel het Lovecontract genoemd, is niet wettelijk verplicht. Bedrijven mogen zelf bepalen of ze er wel of geen gebruik van maken. Mocht de kantoorromance problemen opleveren, dan kunnen de twee zonder financiële gevolgen voor het bedrijf ontslagen worden.

Ruben (28), projectmanager bij een sportkledingmerk, wil vooral niet met zijn achternaam in de krant. Dat op kantoor iedereen van zijn relatie wist, vond hij al erg genoeg. „We hadden er niets over gezegd, maar het zong wel rond. Op een dag riep onze baas over de afdeling: ‘Hé Ruben, jij doet het toch met Marloes?’ Echt heel gênant.” Toch heeft de relatie voor weinig problemen gezorgd, zegt Ruben. „We werkten in hetzelfde team, en hebben ons altijd professioneel gedragen op het werk. We stuurden elkaar natuurlijk wel geregeld berichtjes, maar we voerden nooit een privégesprek.” Op het moment dat hun relatie uitging, werd Marloes overgeplaatst naar een ander team. „Dat kwam eigenlijk wel goed uit, ik had het er best moeilijk mee. De extra energie die ik in het begin had op mijn werk doordat ik zo verliefd was, was toen totaal verdwenen.” Over de regels hebben ze nooit nagedacht, zegt Ruben. „Ik geloof dat de afdeling personeelszaken hier wel richtlijnen over heeft opgesteld. Maar dat gaat vooral over dat je niets met je baas mag beginnen.”

Het gaat natuurlijk niet om alleen om keurige relaties, maar ook affaires en avontuurtjes

Een werknemer onderin de hiërarchie zal het altijd afleggen tegen een hoger geplaatste, zegt Harmelink. „Bedenk dat wanneer het erop aankomt, gekeken wordt naar wiens functie van grotere waarde is voor het bedrijf. Het aftreden van de topman van Booking.com vormt hierop een uitzondering.” Maar ook wanneer het niet tot directe stappen leidt, is zo’n relatie met de directeur niet handig. „Collega’s zullen zich altijd afvragen wat je wel en niet doorvertelt aan de baas.”

Fleur Quispel (40) manager bij trustkantoor Van Doorn CFS, hield zich daarom in het begin maar wat op de achtergrond. „Mijn man is de directeur van het bedrijf. Ik kon me goed voorstellen dat medewerkers dachten dat ik een soort spion was. Inmiddels weten ze dat ik te vertrouwen ben, en laat ik wat meer van me horen.” Op het werk merkt niemand dat ze getrouwd zijn, vertelt ze. „Sollicitanten zijn altijd verbaasd als ze dat achteraf horen.”

Harmelink pleit voor de doorbreking van de taboesfeer rondom kantoorromances. „Mensen worden verliefd, en krijgen relaties. Daar hoeven we toch niet zo geheimzinnig over te doen? Gooi het open, vertel het.” Al is er wel één uitzondering. „Als je een onenightstand hebt gehad met een collega of met je baas, vertel je dit nooit aan iemand. Dat is dan gewoon nooit gebeurd.”