‘Nergens geven mensen zo veel aan goede doelen als in Nederland’

De aanleiding

Vorige maand werd de staat opnieuw door de rechter op de vingers getikt voor de onderhandse, niet-transparante wijze waarop Nederland vergunningen verstrekt aan loterijen, waaronder de Postcode Loterij. Naar aanleiding van die uitspraak van de rechtbank Amsterdam besloot de Kansspelautoriteit maandag om de vergunningaanvraag van de nieuwe loterij Lottovate in behandeling te nemen. Drie directeuren van organisaties die geld ontvangen van gevestigde loterijen voelden die bui al hangen en spreken in een essay in Het Financieele Dagblad van zaterdag 4juni schande van het toelaten van nieuwe loterijen. „Nergens ter wereld geven mensen zoveel aan goede doelen als in Nederland, mede dankzij ons overal behalve hier in Den Haag geprezen loterijenstelsel, dat terugvoert tot de Gouden Eeuw”, schrijven Adriana Esmeijer (directeur Prins Bernhard Cultuurfonds), Wim Pijbes (directeur Rijksmuseum) en Marc van den Tweel (directeur Natuurmonumenten). Zij vrezen dat er van de honderden miljoenen die loterijen afdragen aan goede doelen weinig overblijft als ook andere loterijen een vergunning krijgen.

Waar is het op gebaseerd?

De woordvoerder van Adriana Esmeijer, de directeur van het Prins Bernhard Cultuurfonds, stuurt per mail het onderzoek van Charities Aid Foundation waar de bewering op is gebaseerd: de World Giving Index 2015, een onderzoek onder 145 landen. Charities Aid Foundation is een internationale non-profitorganisatie, sinds 2010 brengt het jaarlijks de World Giving Index uit. Daarvoor gebruikt het data van onderzoeksbureau Gallup.

En klopt het?

Nee. Nederland staat op de zevende plek in de index. Die wordt opgebouwd aan de hand van drie criteria: het helpen van onbekenden, het doen van vrijwilligerswerk en het doneren van geld aan goede doelen. Op de afzonderlijke ranking van geld doneren aan goede doelen staat Nederland vijfde en dus óók niet bovenaan.

„De nuance ‘bijna nergens ter wereld’” is bij het schrijven van het opiniestuk „helaas verloren gegaan”, erkent Esmeijers woordvoerder.

Bovendien is er nog een punt. De World Giving Index 2015 onderzoekt namelijk helemaal niet hoeveel geld aan goede doelen wordt gedoneerd. Het gaat om het percentage van de bevolking dat geld geeft. Als men dus al een bewering op het onderzoek had willen dan baseren dan had die moeten luiden: „Nergens ter wereld geven zoveel mensen aan goede doelen als in Nederland.”

Maar dat klopt dus ook niet. Bovenaan de World Giving Index staat overigens Birma, gevolgd door de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland.

Navraag bij wetenschappers van de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit, waar men gespecialiseerd is in filantropie, leert dat er überhaupt geen onderzoeken bestaan op basis waarvan de bewuste bewering in het FD gedaan had kunnen worden. „De bewering heeft duidelijk betrekking op alle vormen van geefgedrag aan goede doelen en daarover zijn zeker geen vergelijkende cijfers bekend”, stelt onderzoeker Pamala Wiepking.

Conclusie

Er is geen bewijs dat nergens ter wereld zo veel aan goede doelen wordt gegeven als in Nederland. Het onderzoek dat aan de basis ligt van de bewering heeft betrekking op iets anders. Er bestaan überhaupt geen onderzoeken op basis waarvan beweerd kan worden dat nergens zoveel aan het goede doel gegeven wordt. Wij beoordelen de bewering als ongefundeerd.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt