De aanleiding
Dat Oranje er op het EK in Frankrijk niet bij is, zit mensen hoog. De hoofdredactie van tijdschrift Voetbal Inside haalt in de huidige editie in een commentaar hard uit. „We hopen dat jullie beseffen dat deze wanprestatie Nederland een miljard aan inkomsten scheelt. De supermarkten verdienen 50 miljoen euro minder, de horeca zelfs 500 miljoen, de reclamebranche 200 miljoen, de reisbureaus blijven zitten met hun trips naar wedstrijden, er zou voor 60 miljoen aan Oranjeshirts verkocht worden en zo’n 250.000 mensen kopen geen nieuwe televisie.”
Waar is het op gebaseerd?
De enige plek waar het bedrag van 1 miljard genoemd wordt, is een bericht in de Gazet van Antwerpen van 9 september 2015, nog voor de uitschakeling van Oranje in de kwalificatie. Het miljard „op korte termijn” komt uit een citaat van sportmarketeer Frank van den Wall Bake. Die ontkent dat hij dit bedrag heeft genoemd. Verderop in het stuk komen de cijfers voor de supermarkt-, horeca- en reclame-inkomsten terug. In het artikel wordt verder een getal van 100 miljoen aan Oranjegadgets genoemd. De supermarktinkomsten en de tv-verkoop stonden onder meer in Trouw en het AD.
En, klopt het?
Van den Wall Bake verwacht wel dat Nederland geld misloopt, maar een miljard is echt niet mogelijk. Harde cijfers krijgen over wat een EK of WK oplevert, blijkt bijna onmogelijk. „Het levert plezier en welvaart op, maar Nederland zal er niet rijker van worden”, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS. „In harde euro’s is het moeilijk meten.”
We proberen de afzonderlijke onderdelen van de schatting te checken, eerst de supermarkten. 50 miljoen extra is volgens GfK-marktonderzoeker Jaap Holla een redelijke schatting. „Tijdens het WK in 2014 was het 54 miljoen, vier jaar eerder 72 miljoen. Maar in 2012 maar 21 miljoen.” Dat EK werd Nederland al in de groepsfase uitgeschakeld. ING rekende in een rapport in aanloop naar het WK van 2014 al voor dat het supermarkten per wedstrijd van Oranje 10 miljoen euro oplevert.
Mensen vervangen speciaal hun tv bij het EK, dat klopt. 250.000 komt in de buurt van het aantal dat rond het afgelopen WK is verkocht, maar niet ‘extra’, maar het totale aantal. De markt verzadigt bovendien en het aantal in 2014 was al ruim lager dan vier jaar daarvoor. „En mensen vervroegen wellicht alleen hun aankoop”, zegt Van Mulligen.
Wat betreft de voetbalreizen kan reisbrancheorganisatie ANVR zeggen dat het mislopen van het EK wellicht invloed heeft gehad op reizen naar Frankrijk, maar dat er in totaal meer boekingen zijn geweest, omdat mensen nu niet speciaal thuisblijven voor het EK. „De reisbranche lijdt zeker geen schade.”
Over de verkoop van Oranjeshirts is niets te vinden. Detailhandel Nederland kan wel zeggen dat het voorafgaand aan het WK van 2010 schatte dat alle Oranjeprullaria 100 miljoen extra zouden kunnen opleveren.
Onduidelijk is ook het effect van een EK of WK op advertentie-inkomsten. Uit cijfers van onderzoeksbureau Nielsen kan dat niet opgemaakt worden. Wel is duidelijk dat de totale advertentiebestedingen in WK-jaar 2014 hoger lager dan 2013. Toen ging het om 85 miljoen, lang geen 200 dus. Maar tussen 2014 en 2015 was er slechts een minimale daling.
Dan de 500 miljoen aan horeca-inkomsten. EK’s en WK’s hebben invloed op cafébezoek, dat is waar. Maar voor restaurants is het mislopen ervan een zegen. „De totale omzet van de horeca ligt zo rond de 14 miljard euro. Dan is 500 miljoen voor een enkel evenement wel echt te veel”, zegt een woordvoerder van Koninklijke Horeca Nederland.
Conclusie
Precieze cijfers vinden over wat Nederland aan inkomsten misloopt door de afwezigheid op het EK is vrijwel onmogelijk. Dus de cijfers waarmee Voetbal Inside strooit, zijn veelal ongefundeerd. De informatie die we wel konden krijgen en deskundigen die we spraken, wijzen er wel op dat een strop van 1 miljard echt te veel is. We beoordelen de stelling daarom als onwaar.