Ik heb nog helemaal niet geleefd

Gebraden haan

„Je treft me op een moment dat ik door het leven weer vol bij mijn ballen wordt gegrepen. Sinds enkele dagen weet ik dat de vrouw waar ik ontzettend veel van hou niet verliefd op me is. Het leven zegt nu: gast, beeld je niets in, je begrijpt er nog steeds verdomd weinig van. Eerlijk gezegd heb ik op een wolk gezeten. Ik was afgekickt van mijn verslavingen, had mijn depressie overwonnen. Mijn boek Vrij kreeg veel publiciteit. Ik had zoveel geleerd en voelde me zo goed en sterk, dat ik iedereen uitleg gaf. Nogal arrogant. De gebraden haan. Wat ik even vergeten was, is dat ik emotioneel een kind ben. Jaren heb ik me verstopt achter drank, drugs en een grote mond, mijn hart dichtgemetseld uit pure doodsangst. Over het leven heb ik alles gelezen, in de theorie ben ik heel goed. Ik heb alleen helemaal niet geleefd en dat krijg ik nu voor mijn kiezen.”

Populair

„Mijn vader is toneelspeler. Hij was er vaak alleen in het weekend en deed dan het achterstallige opvoedwerk, wispelturig en soms extreem agressief. Mijn moeder was vaak depressief en kwam dan nauwelijks haar bed uit. Op andere momenten waren ze de hort op, dan had ik geen idee waar ze waren of wanneer ze thuiskwamen. Mijn ouders waren flamboyant en artistiek, maar ik voelde me onveilig. Ik wist nooit wat ik aan ze had. Toen ik naar de middelbare school ging besloot ik mezelf opnieuw uit te vinden in een onkwetsbare versie. Ik dacht: vanaf nu bepaal ik hoe ik overkom. Dan ging ik bijvoorbeeld als eerste weg om desinteresse te veinzen. Ik was er goed in, werd een van de populairste jongens van de school, maar ook met afstand de eenzaamste. Pas in 2013, na honderden uren therapie, ben ik gaan zien hoe vormend mijn jeugd is geweest. Het hardnekkige idee dat ik niets waard ben komt dáár vandaan.”

Gedachten

„Vrij gaat over het ingewikkelde verdwalen in veroordelende gedachten over onszelf, over wat we zogenaamd allemaal verkeerd hebben gedaan, hoe het had moeten gaan of zijn – al die gedachten die ons niet helpen, maar die uren uit de dag knagen en onzeker maken. Ik had daar ernstig last van. Ik heb kasten vol zelfhulpboeken gelezen, maar die zijn gebaseerd op twee verkeerde principes: je bent niet goed genoeg dus je moet veranderen – heel ondermijnend–, of je moet gewoon leuke dingen denken – een flagrante ontkenning van wat het leven biedt. Het moment dat bij mij het licht aanging lag ik op mijn bed, clean, maar zwaar depressief en suïcidaal. Ik huilde en schreeuwde en dacht opeens: hoe kan het dat ik nu zo depressief ben en drie jaar geleden niet? Dan zit er dus ruimte tussen wie ik écht ben en mijn depressie. Als ik mijn depressie niet ben, dan ben ik ook niet mijn depressieve gedachten. Toen zag ik de logica: als ik echt controle had over wat ik dacht zou ik toch wel altijd fijne dingen denken? Ik ga dus niet over mijn gedachten. Waarom zou ik er dan zo heilig in geloven? Ik vond het een bevrijding. Veel mensen vinden het moeilijk te accepteren dat ze hun gedachten niet zelf fabriceren. Als ik niet zelf denk, wat ben ik dan nog? Natuurlijk kun je je denken ook inzetten, het is hartstikke functioneel. Ook deze observatie komt voort uit denken. Maar dat is geen reden aan iedere gedachte evenveel waarde te hechten.”

Dochter

„Mijn dochter Milla is bijna vijftien. Haar geweldige moeder en ik zijn negen jaar geleden uit elkaar gegaan. Er was een vreemd soort comfort ontstaan, ik zoop, zij liet me. Milla leert mij luisteren en mijn boekenwijsheid achterwege te laten. Ze is een puber, kampt met onzekerheid. Dan kan ik niet zeggen: ‘Dat zijn maar gedachten, er komt altijd een nieuwe.’ Dan zeg ik: ‘Ik ben ook weleens onzeker en dat voelt heel vervelend, maar het gaat over.’ Ik ben er de eerste jaren onvoldoende voor haar geweest en natuurlijk voel ik me daar schuldig over. Maar ik kan het niet meer veranderen. Wat ik wel kan is nu met al mijn liefde voor haar zorgen, zodat ze zich gewaardeerd en veilig voelt. Ik zeg vaak hoe fijn ik het vind dat ze er is en hoe trots ik op haar ben. Ze reageert steeds nonchalanter op mijn liefdesbetuigingen en dat vind ik geweldig, want dat betekent dat het goed zit tussen ons.”

Twitterfabels

„Twee jaar geleden ben ik op Twitter begonnen met fabels over de mier en de vlinder. De mier staat voor de onzekere figuur die weinig begrijpt maar alles wil weten, de vlinder voor de bedachtzame, erudiete figuur die de vragen van de mier gebruikt om zijn eigen kennis te verdiepen. Het zijn delen van mij. Het leven dat ik hopeloos complex vind, heb ik in deze vorm simpeler willen maken. Thema’s waarmee ik worstelde, zoals verdriet, frustratie en gemis, probeerde ik in te dikken tot 140 tekens. En iedere keer dat de vlinder de mier antwoord gaf, legde ik het daarmee aan mezelf uit.

De mier had verdriet. Het zat in hem als een grote bal. Met elke gedachte plakte hij er een stukje bovenop. De bal werd groter, en groter.

‘Niet doen’, zei de vlinder. ‘Wees gerust verdrietig, vóel je gerust verdrietig, maar laat de verhalen erover voorbij waaien. Ze tellen niet.’

De mier en de vlinder geven mij veel vrijheid. Ik kan ook een verhaaltje van één regel schrijven, omdat dat soms precies genoeg is. Inmiddels werk ik aan een boek met langere verhalen. Als je kan spreken van lotsbestemming, dat is het dit. Ik heb mijn leven doorgebracht met mezelf en anderen pijn doen. Door daarmee af te rekenen heb ik een duizend keer lichter leven. De mier en de vlinder zijn de ultiem lichte vorm om diepgang te verpakken. Het voelt alsof ik in iedere tekst geschenkjes stop, die als je ze leest, plop, openbreken in jouw hoofd. Ik word er gelukkig van en anderen ook.”

Rouwavatar

„Ik denk dat er veel behoefte is aan observatie. Herkenning geeft mensen troost. Rond de MH17-ramp werden mensen op Twitter woedend als iemand zich een grapje permitteerde of geen rouwavatar had. Kennelijk waren er opeens regels. Toen heb ik een stukje geschreven waarin de mier vraagt: ‘Rouwen, hoe doe je dat?’ En de vlinder uitlegt: ‘Rouw is van jou. Persoonlijk.’ Veel mensen hebben dat als spiegel gebruikt in de discussie: kijk eens wat we aan het doen zijn!”

Waan van de dag

„Kranten lezen, televisie kijken, doe ik nauwelijks nog. Oorlog, rampen, geweld, het zijn allemaal dingen waar ik niets aan kan doen. Ik word fucking somber van die eindeloze hoeveelheid ophefberichtgeving, die gecreëerde verontwaardiging. Voor mijn gevoel zijn de media steeds meer gericht op polarisatie. In discussies zijn de meeste mensen helemaal niet van plan hun standpunt te wijzigen, ze willen zich dieper ingraven in wat ze al geloven. Nee, ik steek mijn kop niet in het zand, ik kies ervoor de waan van de dag te laten passeren. Ik heb de ellende in mijzelf onder ogen gezien en op basis daarvan probeer ik mensen te laten nadenken. Schrijven is het beste en meest liefdevolle wat ik kan doen. Veel behulpzamer dan de intellectuele toetsenbordactivist uithangen.”