Stappen in je woonkamer

Vrijdagavond. Hij ligt op de bank. Niet alleen – tenminste, zo voelt het niet. Want op datingapp Tinder voert hij drie flirterige gesprekken tegelijk. Af en toe lacht hij hardop om de grappen die zijn beste vriend maakt op WhatsApp. Ondertussen bestelt hij met een nieuwe restaurant-app kreeft bij een van de betere restaurants in de stad. En met zijn vrije hand pakt hij de afstandsbediening om een nieuwe serie uit te zoeken op Netflix. Een perfecte vrijdagavond. Onwaarschijnlijk? Nee. Want thuisblijven is het nieuwe uitgaan.

Anna Noorda (26), hoofdredacteur bij ‘Memory Group’, had het er laatst met haar vriend over: dat ze eigenlijk nooit meer in de kroeg te vinden zijn. „Dat mis ik ook helemaal niet. In de slaapkamer hangt een tv zonder kabel maar mét Netflix. Om nog maar te zwijgen van de smartphones die aan onze handen zitten vastgeplakt. Ik heb vrienden die dat niet snappen, die liever in een hippe bar gintonics wegtikken en Instagramfoto’s maken om te laten zien dat ze van de wereld genieten.”

Wie drinkende en dansende vrienden op vrijdagavond moet vertellen dat het bij bankhangen zal blijven, heeft tegenwoordig genoeg geaccepteerde uitdrukkingen om uit te kiezen. Bingewatchen (een serie achter elkaar uitkijken); Netflix & chill (een eufemisme voor een seksdate); me-time (tijd voor jezelf); joy of missing out (in plaats van fear of missing out).

Je kunt een blauwtje lopen, je kunt je telefoon kwijtraken. Je kunt mensen tegenkomen die je niet wilt zien

Instagram, het sociale netwerk vol foto’s van geslaagde levens van hippe mensen, barst van de spreuken en grappen over avonden alleen op de bank. ‘There’s not enough rap songs about staying home on friday night and saving your money’, bijvoorbeeld. Of: ‘1. Not leaving my room. 2. Not leaving my house. 3. Missing someones birthday party. My childhood punishments have become my adult hobbies.’

Thuisblijven is nu sociaal geaccepteerd. Zeggen dat je alle seizoenen van House of Cards in twee weken hebt gezien, is niet iets om je voor te schamen. Huiselijkheid is zelfs iets om je op te laten voorstaan. Graag delen we foto’s van knus ingerichte leeshoekjes, het liefst met een of twee zelf opgeknapte tweedehands meubels erop. Foto’s van katten en pyjama’s doen het op Facebook net zo goed als foto’s van cocktails en hoge hakken. Populaire lifestylesites als nsmble, ze.nl en Cosmopolitan publiceren lijstjes als: ‘23 redenen waarom thuisblijven zo veel leuker is dan uitgaan’.

Het aantal thuisblijvers wordt niet bijgehouden, maar er zijn wel cijfers die in een richting wijzen. Zo nam het aantal theaterbezoekers in 2014 volgens het CBS met 2 procent af en bevond zich daarmee op een van de laagste niveaus sinds 2005. Het aantal nachtclubs nam tussen 2009 en 2014 volgens Datlinq af van 500 naar 336. En het aantal cafés daalde sinds de crisis met 13 procent, zo meldde het CBS. Winkels en winkelcentra hebben het moeilijk, terwijl het aantal online shoppers maar blijft groeien.

In Girls hangen ze op de bank

Een sterkere aanwijzing voor de populariteit van thuisblijven is de weergave van uitgaan in populaire cultuur. In een artikel van The New York Times over het fenomeen schreef journalist Molly Young over de verschillen tussen Girls (2012) en Sex and The City (1998). De hedonistische vriendinnengroep uit die laatste serie hopt van restaurantopening naar nachtclub en van expositie naar cocktailbar. Een crisis en een decennium later zien we de New Yorkse vriendengroep in Girls internettend en series kijkend op de bank. En in Broad City (2014) is thuis blowen, Facetimen of YouTube-filmpjes kijken de dagelijkse bezigheid.

„Als je Netflix aanzet, duik je helemaal weg in een serie, daar kan ik intens van genieten”, zegt Anna Noorda. „Het heeft er ook mee te maken dat je in het comfort van je eigen huis zit. Je zit in een cocon. Je trekt je pyjama aan en geen hond ziet het. Terwijl ze op Twitter denken dat je nog hakken aanhebt.”

„Het heeft ook iets verslavends, je kunt je helemaal ontspannen. Daar verlang ik naar na een drukke dag. Op Netflix kun je perfect uitkiezen wat bij je stemming past. Bij vrienden in de kroeg is dat moeilijk, die passen zich niet aan bij hoe je je voelt.”

Natuurlijk, restaurants zitten nog steeds vol op uitgaansavonden – probeer in Rotterdam of Amsterdam maar eens een tafeltje te krijgen bij een populaire zaak. Voor de betere clubs staan nog steeds rijen, en Nederlandse dancefestivals beleven gouden tijden. En vaker bankhangen is normaal naarmate je ouder wordt en je je settelt. Toch is een avondje thuisblijven niet eerder zo aantrekkelijk geweest en wordt het geaccepteerd als bijna volwaardig alternatief. Ook in de leeftijdscategorie die het traditioneel het laatst maakt.

Zeggen dat je alle seizoenen van House of Cards in twee weken hebt gezien, is niet iets om je voor te schamen

Waarom zouden we ook naar buiten gaan, als liefde, vriendschap, seks, eten en vermaak naar keuze allemaal met één druk op de knop bereikbaar zijn?

De explosie van het gebruik van sociale media leidde een paar jaar geleden juist tot het tegenovergestelde van de thuisblijftrend: FOMO, de afkorting van fear of missing out. Sommige evenementen op Facebook hadden opeens tienduizenden aanmeldingen, wat betekende dat halve virtuele vriendenlijsten op ‘aanwezig’ stonden. Zo meldden zich in 2014 bijna 40.000 mensen aan voor het afscheidsconcert van Acda en de Munnik in het Vondelpark – waar plek is voor 4.500 man.

Dit soort ‘gehypete evenementen’ leidden weer tot satirische nepevenementen op Facebook om al die aanmeldingen een hak te zetten. Zoals ‘ik ga NIET naar de Rollende Keukens’ (een voedselfestival in het Amsterdamse Westerpark, dat in 2015 64.000 aanmeldingen had). Of ‘een of ander vreetding met hippe biertjes en saladebar’ (van vorig jaar, 22.000 aanmeldingen).

Dat al die aanmeldingen voor populaire evenementen voor een soort inflatie van de ‘aanwezig’-knop zorgden, had ook Facebook in de gaten. Het netwerk voegde recentelijk de knop ‘geïnteresseerd’ als optie toe, zodat geïnteresseerden niet meteen hoeven aan te geven dat ook zij gaan. En zodat het minder vaak voorkomt dat je op een festival toch niet die enorme hoeveelheid bekenden tegenkomt die je op basis van Facebook zou verwachten.

Wellicht heeft die stortvloed aan evenementen waar we bij moeten zijn ons moe gemaakt en zijn we verzadigd. In New York Magazine schreef Alexis Swerdloff vorig jaar dat ze het tegenovergestelde van FOMO ervaart: FOGO – fear of going out. In haar artikel verwees ze naar een tweet van Girls-actrice Lena Dunham, tijdens muziekfestival Coachella in Californië: ‘Whatever the opposite of FOMO is, that’s what I have about Coachella.’

Boze buitenwereld

Er zijn meer oorzaken te bedenken. Zo schrijft Young over de minimalisatie van risico’s. Want die zijn er volop in de grote, boze buitenwereld. Je kunt een blauwtje lopen, je kunt je telefoon kwijtraken. Je kunt mensen tegenkomen die je niet wilt zien, zoals je ex met een nieuwe partner. Je fiets kan gestolen worden of je kan te veel geld uitgeven. Als je thuisblijft, in je beschermde cocon, zal je niet de liefde van je leven tegen het lijf lopen, maar je weet wél wat je moet verwachten en dat is een veilige gedachte. Het grootste risico dat je loopt, schrijft Young, is dat je bezorgde eten klef is of dat die ene aflevering tegenvalt.

Anne Noorda: „Ik denk dat deze trend ermee te maken heeft dat je 24/7 in verbinding staat met iedereen. Dus voel je minder de behoefte om elkaar in het echt op te zoeken. Dat merk ik ook met mijn vrienden, dat je prima een maand zonder elkaar kunt. Want je spreekt elkaar al op Facebook en Instagram.”

Worden we dan nu allemaal bank hangende, asociale wezens, te lui om naar de Albert Heijn te lopen en te verlegen om iemand aan te spreken in de kroeg? Verdrinken we in onze technologische bubbel, niet in staat vertier te zoeken zonder smartphone? Natuurlijk niet – voor ‘echte’ uitgaanservaringen bestaan nog steeds rijen en wachtlijsten. En bovendien gaan uitgaanstrends in golven. Zo publiceerde New York Magazine een artikel: Why the new trend in nightlife is staying home. Jaar van schrijven: 1987.