:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2016/05/brexit.voor_.jpg)
Met nog een maand te gaan tot het Britse EU-referendum lijkt ‘Blijven’ de meest effectieve campagne te voeren. De voorsprong op diegenen die willen vertrekken, een zogenoemde Brexit, is in de geaggregeerde peiling 6 procent.
Maar wie een zucht van verlichting denkt te kunnen slaken, doet er goed aan nog vier weken de adem in te houden. Vandaag begint de spannendste tijd in de campagne: de grondoorlog. En de verwachting is dat die gevoerd zal worden over immigratie, het terrein waarop het Brexit-kamp het sterkst is.
Tot nu toe bepaalde het Blijven-kamp de agenda. Het kon gebruik maken van het Britse ambtenarenapparaat om zijn – voornamelijk economische – argumenten kracht bij te zetten. Een typische campagnedag begon met premier David Cameron, minister van Financiën George Osborne of een andere ‘Blijver’, die uiteenzette waarom Brexit een catastrofe zal zijn voor het Verenigd Koninkrijk, daarbij leunend op onderzoek van bijvoorbeeld het ministerie van Financiën.
De standaardreactie uit het Brexit-kamp was – bij gebrek aan eigen economische analyse – niet over de cijfers te praten, maar twijfel te zaaien over de betrouwbaarheid van de bron. Of dat nu de premier was, een ministerie, een economische instelling of een universiteit. Het kwam zelden met een toekomstvisie die Blijven vervolgens een dag lang in de verdedigende stand hield. Iedere dag met een economisch argument was zo een verloren dag voor Brexit.
Volgentimesredbox Red Box Red Box email out now: @mattchorley brings you that repetitive Brexit debate in full https://t.co/OUOMlmxD9W https://t.co/KDTkl1Lara
Overheid vanaf heden neutraal
Dit scenario geldt niet meer. Deze vrijdag gaat purdah in, de periode waarin de overheid neutraal moet blijven om de uitslag van het referendum niet te beïnvloeden. Oude cijfers mogen worden gebruikt, maar er zullen géén nieuwe Britse doemscenario’s worden gepubliceerd. Met de nadruk op Britse: risicoanalyses van bijvoorbeeld het IMF vallen buiten purdah. Al hebben die weinig effect op de Britse kiezer, net als waarschuwingen van de Amerikaanse president en andere buitenlandse regeringsleiders, of steunbetuigingen voor Blijven of Brexit van acteurs of zangers. (De toespraak van koning Willem-Alexander viel in het Verenigd Koninkrijk helemaal niet op.)
Purdah betekent dat beide kampen nu op gelijke voet staan. En als het Brexit-kamp zich zoals verwacht op immigratie gaat richten, zal Blijven het lastig krijgen.
Tegen Brexit, van links naar rechts: schrijver John Le Carré, premier David Cameron, acteur Benedict Cumberbatch, Barack Obama, actrice Keira Knightley, acteur Jude Law. Foto’s ANP, AP, Bloomberg, iStock, Patrick Mc Mullan, Reuters, Manfred Werner.
Geen bevredigend antwoord
Want met succes heeft Nigel Farage, partijleider van de UK Independence Party (UKIP), afgelopen jaren de Britse weerstand tegen immigratie doen samensmelten met euroscepsis. In het kort: er zijn te veel immigranten, immigranten uit Europese landen kan de toegang niet worden ontzegd, de oplossing is het opzeggen van het EU-lidmaatschap. ‘Vrij verkeer van personen’ is geworden: ‘geen controle over de eigen grenzen’. Blijven heeft hier tot nu toe geen bevredigend antwoord op.
Zelfs onder diegenen die een Brexit beschouwen als een kans het Verenigd Koninkrijk tot een ongereguleerd vrijhandelsland te maken, waarbij goedkope arbeidskrachten juist noodzakelijk zijn, gebruiken EU-migratie nu als argument. Een paar maanden geleden zeiden deze vrijhandelsverdedigers nog dat „te veel campagne over migratie” liberale kiezers zou afschrikken.
Inmiddels wordt het akkoord tussen Turkije en de EU over visumvrij reizen gebruikt om te waarschuwen voor de miljoenen Turken die zouden komen. Of liever: misbruikt. Het Verenigd Koninkrijk hoort niet bij Schengen, dus de visumplicht blijft gelden.
Beide kampen weten dat de vrees voor immigratie voorstanders van Brexit zal mobiliseren, meer dan economie Blijvers enthousiasmeert. De komende weken gaan dus ook niet meer om ‘overtuigen’, maar om ‘mobiliseren’: de winnaar wordt degene die op 23 juni de meeste van zijn kiezers naar de stembus krijgt. Waarbij het Blijven-kamp als nadeel heeft dat jongeren meer pro-Europees zijn, maar ook minder geneigd te gaan stemmen. En het bij de meeste universiteiten vakantie is.
‘Blijvers’ goed georganiseerd
Vooralsnog heeft Blijven wel een beter georganiseerde campagne in het land, zo blijkt uit analyse van hoogleraar Matthew Goodwin van de University of Kent. Hun evenementen zijn evenwichtig door het land verspreid en richten zich op stedelijke gebieden waar de natuurlijke achterban zit: van de 3.000 evenementen die de afgelopen anderhalve week werden gehouden, en waarbij in driekwart van het Britse eiland iets werd georganiseerd, was de meerderheid van Blijven.
I'd like to see a couple of independent experts at this BBC debate, not least an economist, clear young ppl want reliable info not claims
— Matthew Goodwin (@GoodwinMJ) May 26, 2016
Het Brexit-kamp hield slechts 3 procent van zijn evenementen in eurosceptische regio’s (waar zijn natuurlijke achterban zit) en blijkt bovendien het dun bevolktere platteland op te zoeken. Het aantal kiezers dat aangesproken wordt en zich aangesproken voelt, is daardoor kleiner.