Foto’s Xiaoxiao Xu
Toen de Nederlandse fotograaf Xu (1984) voor het eerst Chinese vliegtuigbouwers zag, was ze meteen gefascineerd. „Ik heb veel bewondering voor de Chinese mentaliteit”, zegt ze. „Chinezen proberen er onder moeilijke omstandigheden altijd het beste van te maken.” Xu werd door die mentaliteit gemotiveerd om op zoek te gaan naar deze amateuraeronauten. Ze pakte haar camera in en vertrok naar China.
Al snel kwam ze de eerste vliegtuigbouwer op het spoor, kapper Wang Qiang. „Een heel open, enthousiaste man. Van de acht mannen die ik heb geportretteerd, heeft hij misschien wel de sterkste wil om zijn droom uit te laten komen. Terwijl hij ook een gezin te onderhouden heeft. Ik fotografeerde ook zijn zoontje dat een speelgoedvliegtuigje in zijn hand houdt. Hij zei tegen mij: ‘Papa kan een vliegtuig bouwen, maar ik bouw later een raket.’”
Xiaoxiao Xu is geboren in Qingtian, in het zuidoosten van China. Op haar veertiende kwam ze naar Nederland, waar haar moeder al een paar jaar woonde. Xu sprak geen woord Nederlands, maar al na één jaar kon ze naar de havo. De wens fotografie te studeren, zo herinnert ze zich, kwam vanuit het niets. Niemand in haar omgeving deed zoiets. Maar toen ze eenmaal op de Fotoacademie in Amsterdam belandde, hoefde ze alleen nog maar haar intuïtie te volgen. In 2009 studeerde ze cum laude af. Ze won sindsdien een aantal prijzen en werkt nu aan haar derde fotoboek.
„Mijn familie begrijpt niks van mijn werk. ‘Stop met wat je doet, fotograferen is niet goed voor je’, zeggen ze vaak. Ze vinden het te zwaar voor mij als vrouw. Met die grote, zware tas.” Xu grinnikt. „Ze hebben liever dat ik trouw en kinderen krijg.”
Het verklaart deels waarom ze zich zo aangetrokken voelt tot de „sprookjesachtige aeronauten” die ondertussen vrienden van haar zijn geworden. Ze appt nog bijna dagelijks met de mannen. „Ik werd snel geaccepteerd. Ik logeerde tijdens het fotograferen vaak een paar dagen bij hen thuis. Ik ging mee naar afspraken bij de gemeente, of naar hun schoonouders. Ze lieten me helemaal toe in hun leven. Misschien omdat ze aanvoelden dat ik snapte waarmee ze bezig waren. Vaak reageerde hun omgeving aanvankelijk kritisch en afwijzend. Wat deze mannen doen, staat in schril contrast met de maatschappelijke verplichtingen die je in China als man hebt. De zorg voor je vrouw, kinderen en ouders. Deze mannen kiezen hun eigen weg en nemen het risico op een crash op de koop toe.”
