Canada is trending dankzij Trudeau

In een perfecte plankpositie, balancerend op één hand daagde de Canadese premier Justin Trudeau deze week zijn hoge buitenlandse vrienden uit. Gekleed in een overhemd drukte hij zich voor de camera op met leden van de Canadese ploeg voor de Invictus Games, een internationaal sportevenement voor gewonde militairen. Hij liet een denkbeeldige microfoon vallen – code voor ‘dit valt niet te overtreffen’. „Boem!” riep de hele ploeg.

Het eigentijdse schouwspel was een reactie op recente filmpjes van president Obama en zijn vrouw Michelle, en de Britse Prins Harry met Koningin Elizabeth in de aanloop tot de Invictus Games in Florida, als deel van een grappende rivaliteit tussen hun landen. Een kolfje naar de hand van Trudeau, meester in het genereren van publiciteit via internet: zijn filmpje is inmiddels meer dan 4 miljoen keer bekeken op Facebook.

„Geweldig om te zien dat onze leiders gevoel voor humor hebben”, reageerde Marlene Wright-Dumont uit Kingsville, Ontario. „Een aantal maanden geleden had ik niet gedacht dat we dat nog eens zouden zien in Canada.” Hailey Van Dyk verklaarde „zo trots te zijn dat je ons land vertegenwoordigt.” En Jeewan Deepak uit het Britse Windsor verzuchtte: „ik wou dat u leider was van de hele wereld.”

Het is de afgelopen zes maanden een ritueel geworden: Er gaat nauwelijks een week voorbij of de 44-jarige Trudeau gaat wereldwijd viraal. Of hij nu een jong gezin van Syrische vluchtelingen verwelkomt in Canada, of twee pandabeertjes knuffelt in de dierentuin van Toronto: beeldmateriaal van de jonge premier is klikgoud voor een internationaal miljoenenpubliek.

Sinds de liberaal Trudeau zes maanden geleden aan de macht kwam na een verkiezingszege op zijn Conservatieve voorganger Stephen Harper, is hij uitgegroeid tot een internationale superster. Bij evenementen in binnen- en buitenland wordt hij achtervolgd door fans die met hem op de foto willen – een fenomeen dat doet denken aan de beginperiode van Trudeau’s vader, Pierre Elliott Trudeau, die premier was van 1968 tot 1984. Bij diens opkomst raakte Canada in de ban van ‘Trudeaumania’.

Beeldmateriaal van de jonge president is klikgoud voor een miljoenenpubliek

Bijna vijftig jaar later is het internet in de greep van een nieuwe Trudeaumania. Justin Trudeau is „de eerste virale premier van Canada”, zegt Evan Solomon, politiek commentator in de hoofdstad Ottawa.

„Hij deinst er niet voor terug om zijn roem en zijn imago te exploiteren. Hij schept momenten die kunnen worden gedeeld op sociale media en hij kan erg goed met het publiek omgaan. Zijn tegenstanders mogen zijn gebruik van selfies bespottelijk vinden, maar hij begrijpt de macht die ervan uitgaat.”

Zo was het direct raak op de dag van zijn beëdiging in november. Met zijn nieuwe kabinetsploeg, die voor de helft uit vrouwen bestaat, liep hij in de najaarszon naar de ambtswoning van de Canadese gouverneur-generaal. Gevraagd waarom hij het belangrijk vond om ministersposten gelijk te verdelen tussen mannen en vrouwen, zei de premier, die zichzelf omschrijft als een feminist: „Omdat het 2015 is.” Het internet ging uit zijn dak.

Een maand later ontving Trudeau de eerste vluchtelingen uit Syrië op het vliegveld van Toronto, in vervolg op een initiatief van zijn kabinet om 25.000 Syrische vluchtelingen naar Canada te halen. Voor de camera’s overhandigde de premier een meisje een roze donsjasje voor de Canadese winter. Een foto van het moment ging de wereld rond.

Canadezen zijn gefascineerd door de wervelwind van publiciteit rond Trudeau. Hun politieke leiders krijgen normaal gesproken weinig aandacht. Nu gaat een foto van de premier in een yogapose in het parlement de wereld over, of legt zijn spontane uitleg van kwantummechanica het internet plat, of staat hij in een innige, suggestieve omhelzing met zijn vrouw Sophie Grégoire afgebeeld op de voorkant van het blad Vogue. Dankzij Trudeau is Canada, dat zelden het internationale nieuws beheerst, nu voortdurend trending.

Niet iedereen is daar enthousiast over. Toen de premier, die ook aan boksen doet, tijdens een bezoek aan New York voor de ondertekening van het klimaatverdrag een mediamoment inlaste om te boksen in Brooklyn, kwam van Conservatieve zijde het verwijt dat hij deed aan „zelfpromotie”.

Volgens commentator Solomon slaat die kritiek de plank mis.

„Het gaat niet om egoïsme of narcisme. Trudeau maakt deel uit van de sociale-mediageneratie.”

Progressieve belofte

Maar hoe doet Trudeau het politiek? Is zijn beleidsagenda even rijk gevuld als zijn Facebookpagina? Of is Trudeau meer hype dan inhoud? Hoe diep gaat de verandering die Canada onder zijn bewind doormaakt?

Trudeau kwam aan de macht met een belofte om een progressieve, idealistische visie van Canada nieuw leven in te blazen na het tienjarige bewind van de neoconservatief Stephen Harper. Harper werd door vele kiezers verguisd om zijn conservatieve beleid, gekenmerkt door de winning van zware olie uit de teerzanden van Alberta, antiterreurwetgeving, deelname aan buitenlandse militaire interventies en wantrouwen tegenover moslims. Harper verwierp het Kyoto-klimaatakkoord, hoewel Canada dat wel had geratificeerd.

Trudeau beloofde de wereld beterschap. „Canada is terug”, zei hij tijdens zijn overwinningsrede in oktober. Een half jaar later is het open, progressieve Canada dat voor een belangrijk deel werd gevormd door zijn vader inderdaad hard bezig aan een comeback. Trudeau heeft „een activistische beleidsagenda”, zegt Tony Dean, een politicoloog aan de Universiteit van Toronto die betrokken was bij de overgang naar de Liberale regering. „De regering denkt goed na over manieren om de beloftes waar te maken.”

De meest in het oog lopende prioriteiten zijn het voornemen om de leefomstandigheden van inheemse bevolkingsgroepen wezenlijk te verbeteren; een actieve opstelling bij de internationale strijd tegen klimaatverandering; een open houding ten aanzien van immigranten en vluchtelingen; minder animo voor militaire interventies als bombardementen op IS-doelen; een begrotingsbeleid dat is gericht op stimuleren in plaats van bezuinigen; legalisering van euthanasie en legalisering van marihuana (zie inzetten onderaan).

Resultaten

Wat is er in het eerste halfjaar van terecht gekomen? Canada haalde meer dan 25.000 Syrische vluchtelingen binnen, en hield overeenkomstig de belofte van Trudeau op met deelname aan bombardementen op IS-doelen. Het kabinet diende zijn eerste begroting in en draaide een flink aantal maatregelen van Harper terug, zoals de afschaffing van de volkstelling en het verbod op het dragen van een niqaab tijdens een inburgeringsceremonie. Op andere gebieden, waaronder de inheemse agenda en de legalisering van marihuana, moet het werk echter nog beginnen.

„Na zes maanden is het geen slechte staat van dienst”, zegt Tony Dean. „Trudeau heeft tot nog toe de verwachtingen waargemaakt, en waarschijnlijk overtroffen.” Zijn mediagenieke stijl helpt daar volgens Dean alleen maar bij.

„Het verschil van toon en aanpak is bijna even belangrijk als de inhoudelijke verandering.”

De open en toegankelijke regeerstijl van Trudeau staat in groot contrast met die van zijn voorganger. Harper was een micromanager. Zijn regering was berucht om haar angstvallige geslotenheid en wantrouwen tegenover de media. Trudeau heeft een sterke ministersploeg, die hij zijn gang laat gaan. Hij ontleent zijn ruime steun, die volgens opiniepeilingen inmiddels hoger ligt dan toen hij de verkiezingen won, voor een groot deel aan zijn omgang met het publiek en de media. Je zou zijn aanpak kunnen omschrijven als permanent campagne voeren.

„Hij is enorm populair in het land”, zegt Craig Oliver, politiek verslaggever van de televisiezender CTV en een persoonlijke vriend van vader Pierre Trudeau. „Justin staat open voor het publiek en hij is erg warm.” Die eigenschap heeft hij volgens Oliver van zijn moeder Margaret, van wie Pierre Trudeau in 1984 scheidde. „Justin heeft de outgoing personality van zijn moeder.”

Dat is volgens Oliver een groot verschil tussen beide Trudeaus.

„Pierre was erg gesteld op zijn privacy. Hij was een intellectueel die niet hield van heel persoonlijk contact. Je zou niet eens op het idee komen Pierre krachtig te omhelzen. Maar als ik Justin zie, breek ik zowat een rib. Hij houdt oprecht van mensen.”

De grootste uitdaging voor Justin Trudeau is om de hooggespannen verwachtingen de komende jaren waar te maken. Op sommige beleidspunten, zoals de legalisering van marihuana, is dat een kwestie van doen. Maar op andere gebieden, zoals de inheemse agenda en de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, is het moeilijker te zien hoe het kabinet-Trudeau vooruitgang gaat boeken.

„De verwachtingen zijn zo hoog mede omdat hij zo’n goede communicator is”, zegt Solomon. „ Als hij zijn beloften niet kan waarmaken, zal het makkelijk zijn om te zeggen: hij is alleen maar stijl en geen inhoud. Na zes maanden heeft het kabinet aan een aantal beloften voldaan. Maar er blijft een hoop te doen. Het echte harde werk moet nu beginnen.”