Recordaantal hackpogingen bij Nederlandse staat

Hackers hebben het afgelopen jaar een recordaantal spionageaanvallen gepleegd op Nederlandse overheidsinstellingen. Dat heeft de AIVD bekendgemaakt in zijn jaarverslag over 2015. Volgens de inlichtingendienst werden pogingen gedaan toegang te krijgen tot informatie over onder meer politiek-economische plannen en Nederlandse onderhandelingstactieken. Cijfers over het aantal aanvallen en of de aanvallen zijn geslaagd, heeft de AIVD niet bekendgemaakt.

Digitale spionnen hadden het niet alleen op de overheid gemunt, is in het jaarverslag te lezen. Ook bij bedrijven vond de AIVD bewijzen van spionage. De hackers zouden op zoek geweest zijn naar interessante technologie die nog niet publiek beschikbaar is. Er werd onder meer ingebroken bij bedrijven die zich bezighouden met chemie, energie en watervoorziening. Directeur-generaal Rob Bertholee van de AIVD zegt dat er meer gedaan moet worden om belangrijke informatie te beschermen:

“Zowel de overheid en het bedrijfsleven, als de individuen in onze hedendaagse maatschappij zijn zich nog onvoldoende bewust van die digitale kwetsbaarheid, waardoor maatregelen daartegen achterblijven. We zijn digitaal gesproken nog te naïef. Vanuit de AIVD ondersteunen wij daarom overheid en bedrijfsleven door de kwetsbaarheden te benoemen, door digitale aanvallen te onderkennen en te analyseren, en ook door te adviseren en praktische hulp te bieden waar nodig en gewenst.”

‘Venezuela bron van zorg’

Als andere “bron van zorg” noemt de AIVD een toename van het aantal Venezolanen in het Koninkrijk der Nederlanden. De inlichtingendienst is ook actief op de Caribische eilanden Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Venezuela, het grootste buurland van het koninkrijk, kampt met een verslechterde economie en toegenomen politieke spanningen. De Benedenwindse eilanden krijgen daardoor te maken met groeiende aantallen Venezolanen op zoek naar een beter leven, aldus de AIVD:

“De verwachting is dat de situatie in Venezuela in 2016 verder zal verslechteren. Vanwege de uitstralingseffecten op de regio blijven de AIVD en MIVD de ontwikkelingen nauwlettend volgen om zo de Nederlandse overheid tijdig van informatie te kunnen blijven voorzien, waardoor de nationale belangen kunnen worden beschermd.”

De dienst zegt zich verder onder meer te verdiepen in “de gordel van instabiliteit” aan de Europese buitengrenzen, in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Ook de gespannen relatie tussen het Westen en Rusland wordt in het verslag aangehaald, net als de migrantenstroom die niet alleen als dekmantel kan fungeren voor jihadisten, maar ook tot een “polarisering tussen bevolkingsgroepen” heeft geleid.

Jihadisme

Het AIVD-jaarverslag is op het gebied van jihadisme alweer “bijna gedateerd”, zegt minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) in het voorwoord:

“Aandachtsgebieden verschuiven, in het geval van ISIS richting Libië. Het ‘heroïsche beeld’ van Nederlandse jihadisten van ISIS brokkelt snel af. De dreiging uit het voormalige Oostblok neemt toe. (…) Aan het einde van het jaar 2015 zagen we gelukkig een neerwaartse trend en nam de stroom van uitreizigers af. Het leven onder ISIS wordt blijkbaar als toch wat minder rooskleurig gezien dan voorheen werd verondersteld.”

Volgens de AIVD zijn tot het eind van 2015 zo’n 230 mensen afgereisd naar de strijd in Syrië en Irak. De meesten hebben zich aangesloten bij terreurbeweging IS, de rest bij Jabhat al-Nusra. Ongeveer twintig Nederlanders bevinden zich in strijdgebieden in andere landen.

De AIVD ziet gevaar in jihadgangers die naar Nederland terugkeren:

“In Nederland bevonden zich eind 2015 een kleine 40 terugkeerders. De meesten van hen waren al voor 2015 terug en hebben doorgaans slechts kort in Syrië verbleven. In vergelijking met deze teruggekeerden, kan van toekomstige terugkeerders een hogere dreiging uitgaan, omdat zij beter getraind zijn en meer gevechtservaring hebben opgedaan. In 2015 heeft de AIVD slechts een handjevol mensen zien terugkeren. Het ging daarbij alleen om vrouwen.”

De AIVD zegt te weten dat er ook jihadisten zijn die in Nederland aanslagen willen plegen en op zoek zijn naar wapens. Die zouden gebruikt kunnen worden voor een aanval, maar bijvoorbeeld ook om overvallen te plegen waarmee de jihad gefinancierd kan worden, aldus de inlichtingendienst.