‘Leuk verhaaltje, maar wat moeten wij ermee?’

Als je te veel beren op de weg ziet, kun je maar beter niet voor jezelf beginnen. Annic van Wonderen, oprichter van modewebsite I Love Fashion News en ANNICVW.com, is er maar gewoon eerlijk over, zegt ze. Haar publiek knikt instemmend. Martijn Janssen (26) en zijn moeder Evelyn Mulder (54) luisteren geconcentreerd. Martijn heeft alleen wel liever dat Evelyn niet de hele tijd opmerkingen tussendoor maakt. Zoals: „Beetje open deur, dit.” Of: „Leuk verhaaltje, maar wat moeten wij ermee?”

Elk half uur verschijnt een andere motivational speaker op het podium tijdens de Dag van de zzp’er in Amsterdam. De succesverhalen worden ingeleid met de obstakels die de ondernemers tegenkwamen. En overwonnen, uiteraard. Zodat het allemaal wel positief blijft. Het is al erg genoeg dat zzp’ers te maken hebben met ‘lage lonen, onduidelijke belastingregels, weinig werkzekerheid’, aldus het programmaboekje.

Volgens het CBS telde Nederland in 1996 zo’n 330.000 zelfstandig ondernemers, en groeide dit in 2014 uit tot ruim 800.000. De organisatoren van de Dag van de zzp’er vermoeden dat het er over vier jaar twee miljoen zullen zijn.

Aan de bij binnenkomst uitgedeelde keycords bungelen kaartjes met ‘ondernemersheld’. En met het bijbehorende batman- of hulkmasker kun je iets winnen, al weet niemand precies wat. Maar daar gaat het niet om. De ruim duizend bezoekers moeten zich vooral in de watten laten leggen in de evenementenhal die wat trekjes vertoont van de Libelle-zomerweek. Er zijn coupons voor gratis sap, broodjes en soep. Er zijn exposanten met advies, gratis pennen en heel veel folders. Je kunt je laten fotograferen achter het stuur van een rode Mini, of in een beige jasje van kledingketen WE. Dit merk is partner van de zzp-dag en wil graag, zo zegt de WE-zegsvrouw op het podium, „lekker een beetje connecten met de doelgroep”.

Maar die wil vooral graag weten hoe het zit met praktische zaken: dáár hebben ze die twintig euro toegang voor neergelegd, zeggen de meesten desgevraagd. Wat ze willen horen is hoe het zit met de afschaffing van de VAR, hoe je je pensioen regelt, en waar je een goede boekhouder vandaan haalt. De boekhouder van Martijn is wat aan de dure kant, vertelt hij. Zijn moeder knikt bezorgd.

Betaald in flessen wijn

Zij geeft cursussen ‘omdenken’ bij bedrijven, op scholen en aan particulieren. Echt goed lopen de zaken alleen niet, zucht ze. Het was ook niet écht de bedoeling, haar zzp-schap. Evelyn raakte tweeënhalf jaar geleden werkloos, nadat ze tien jaar als projectcoördinator ouderenzorg bij het VUmc had gewerkt. Ze laat zich zo nu en dan uitbetalen voor haar diensten in flessen wijn. „Sommige partijen hebben het geld gewoon niet om mij in te huren.” Maar echt handig is het natuurlijk niet.

En het is nog slecht voor de markt ook, aldus de volgende spreker. „Júllie creëren de markt”, zegt auteur en zzp’er Alexandra Smith tegen haar volle zaal die klaar zit voor een lesje ‘Hoe verdubbel je je omzet in crisistijd’. „Ook als het slecht gaat, en je niet voldoende opdrachtgevers hebt, mag je niet in prijs zakken. Zo help je de markt om zeep.” Evelyn kijkt betrapt. Martijn knikt langzaam mee wanneer Smith het heeft over het stellen van haalbare doelen. „Denk niet te groot. Zo raak je alleen maar teleurgesteld. Het is beter elke dag een to do-lijstje af te werken met behapbare plannen. Stuur die belangrijke mail, pleeg dat telefoontje.”

En raak niet ontmoedigd. Het ís ook moeilijk alles alleen te doen. „Als je in loondienst werkt en er gaat iets mis, kun je je achter je bedrijf verschuilen. Wanneer je zzp’er bent komt alles op jou neer.” Ze zet haar handen in haar zij en kijkt uitdagend de zaal in. „Wie wil er vervolgens alles zelf oplossen, zonder hulp in te schakelen?” Tweehonderd handen schieten de lucht in, ook die van Martijn en Evelyn. Fout. Hulp vragen mag. Moet zelfs. Weer een knikje van Martijn, Evelyn rolt met haar ogen.

Het zzp-publiek luistert naar aanmoedigingskreten, en krijgt een boel harten onder de riem. En van Van Wonderen moeten ze onthouden dat het toch echt het allerleukst is voor jezelf te werken. Je kunt je met het wérk bezighouden, niet met alle kantoorpolitiek. Wat je in elk geval nooit moet doen: mensen aannemen. „Werknemers zijn de hel op aarde. Blijf allemaal zzp’er.” Dat is Van Wonderen nu dan ook weer: ze stopte met het leidinggeven aan haar twintig werknemers van I Love Fashion News en begon haar eigen lifestylewebsite, als vanouds in haar eentje.

Evelyn heeft genoeg gehoord, wil de stands eens bekijken. Prima, vindt Martijn. Hij loopt achter haar aan de zaal uit. Verend, brede glimlach, armen losjes langs zijn lichaam. Hij vindt de speeches inspirerend, zegt hij. „Het is natuurlijk ook zo: je moet kleine stapjes maken om zo bij je uiteindelijke doel te komen. Dat ga ik nu ook doen. Als ik thuis ben, maak ik een to do-lijst.”

Hij wijst op een foto van Mark Tuitert in het programmaboekje. De oud-schaatser en olympisch kampioen komt aan het eind van de middag een praatje houden. „Die is ook al inspirerend.” Evelyns blik glijdt langs de stands. Een aanbieder van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, een rij bij de foodtruck. „Ja, ja. Heel goed. Maar we gaan nu eerst een goede boekhouder voor jou zoeken.”