De oorspronkelijke gangmakers achter het Nederlandse referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne willen met hun initiatief bovenal „de relatie tussen Nederland en de EU onder spanning zetten”. Dat zeggen ze in een vraaggesprek met NRC.

„Oekraïne kan ons natuurlijk niets schelen, dat moet u begrijpen”, zegt historicus Arjan van Dixhoorn, voorzitter van het comité. Eigenlijk zouden ze zich, zoals de Britten met hun Brexit, willen kunnen uitspreken over beëindiging van het Nederlandse EU-lidmaatschap, een zogeheten Nexit. „Een Nexit-referendum is tot nu toe niet mogelijk. Daarom grijpen wij alle mogelijkheden aan om de relatie tussen Nederland en de EU onder spanning te zetten”, legt Van Dixhoorn uit.

Het initiatief van het Burgercomité EU voor een volksraadpleging leek lang onhaalbaar. Pas toen it-specialisten zich meldden bij website GeenStijl met een applicatie waarmee mensen digitaal hun handtekening konden zetten, kreeg het vaart. Ruim 450.000 Nederlanders tekenden, wat tot een referendum leidde.

Het comité laat het campagnevoeren tegen het verdrag nu goeddeels over aan anderen. „GeenStijl claimt het referendum misschien wat meer dan terecht. Maar het is ze gegund, want zonder hun was het nooit gelukt”, zegt comité-lid Pepijn van Houwelingen, die in overheidsdienst werkt.

Van Dixhoorn zegt tot 2005 „eurofiel” te zijn geweest. „En toen kwam de Europese Grondwet.” De manier waarop die grondwet door „hotemetoten” werd opgesteld, vond hij fout. „En wat het allerfoutste was, was dat ze dan een referendum organiseren, en Nederland stemt massaal tegen, en dan komt het er toch.”