Die kat spint niet op je schoot voor de gezelligheid

Onlangs las ik het artikel ‘Waarom en hoe spint de kat’ van Sander Voormolen. De lezer krijgt van de auteur een groot aantal suggesties voorgeschoteld, maar blijft na lezing dorstig naar een antwoord.

Ik weet waarom de kat spint. Het spinnen is:

Door de kat.
Voor de kat.
Van de kat.

Om het spinnen te begrijpen moet je je verplaatsen in de situatie waarin de voorouders van onze huiskat zich bevonden. Katten leefden vooral solitair en hun bestaan hing af van het kunnen doden van prooi. Nog steeds kan een lief spinnend poesje op schoot in a split second veranderen in een vechtmachine die zich stort op de vreemde kat die zijn territorium betreedt. Dit makkelijk kunnen omslaan van stemming is van belang voor het begrijpen van de spinnende kat bij ons op schoot.

In de jaren zestig, mocht ik als puber met een dierenarts meelopen, en ik was verbijsterd toen ik een ernstig gewonde kat op de behandeltafel krachtig hoorde spinnen.

Als kind had ik spinnende katten altijd geassocieerd met gezelligheid en harmonie. De kat op schoot, de kat naast je op de bank of uitgestrekt op je krant, heerlijk lui en met samengeknepen oogjes lekker tevreden spinnend. Als gepensioneerd dierenarts besef ik dat mijn antropomorfisch denken van toen volledig misplaatst was. Een kat met een fractuur voelt zich allesbehalve ‘gezellig’.

Spinnen is een genetische eigenschap van ver voor het domesticatieproces. Het heeft als doel onnodige vechtpartijen en schade aan het lijf te voorkomen. Met het spingeluid sturen ze een signaal uit naar andere katten in de buurt. De boodschap is: „Ik ben totaal ongevaarlijk en vorm absoluut geen bedreiging voor jou.” Daarmee wordt de onzekerheid, angst of agressie bij de andere kat onderdrukt en zal de kans op een schadelijke confrontatie minder groot zijn. Dat de natuur een soort agressieregulator heeft uitgedacht is niet zo vreemd. Een kat is volkomen van de jacht afhankelijk en een gewonde kat kan gemakkelijk de hongerdood sterven.

Duizenden katten passeerden mijn gezichtsveld en mijn persoonlijke belangstelling voor de reden van het spinnen bracht mij ook in kattenverblijven van dierenpensions. Met de microfoon tegen de kattenkeel nam ik het geluid van de spinnende kat op. De geluiden varieerden zeer. (Wellicht als gevolg van de domesticatie?)

Katten spinnen met name wanneer hun kwetsbaarheid vergroot is: als kitten; als hoogbejaarde kat (na jaren niet te hebben gespind kunnen ze soms opeens weer beginnen met snorren); als zogende poes met jongen; als een kat verwond op de behandeltafel van de dierenarts ligt én als de kat op schoot ligt – vooral als ze door ons achter de oren gekrabbeld wordt.

Deze laatste situatie verdient een extra verklaring, aangezien het vaak de misvatting veroorzaakt dat katten zouden spinnen omwille van de ‘gezelligheid’. Maar toen de genetische blauwdruk voor het spinnen ontstond, was er nog geen sprake van een schoot.

De wilde kat die wat zit te doezelen in de zon, de pootjes onder het lichaam geschoven en met samengeknepen oogjes, is zich verminderd bewust van zijn omgeving en is dus kwetsbaarder. Indien hij wordt benaderd door een vreemde kat, kan spinnen van pas komen. De huiskat op schoot die zich in dezelfde dromerige gemoedstoestand bevindt maakt geen afweging of de schoot waarop hij ligt al dan niet veilig is. De trigger voor het spinnen betreft hier de koppeling van een wat dromerige sfeer en het besef dat er een andere kat (voor de huiskat ook de mens) aanwezig is. En die kat moet dus spinnend gerustgesteld worden dat er geen kwaad in de zin is.

Katten die elkaar wassen doen dat vooral rond de kop en hals, plaatsen waar ze zelf moeilijk bij kunnen komen (overigens dezelfde plaats waar wij ze vaak krabbelen). Spinnen heeft ook hier zin om een eventuele snelle omslag van stemming te onderdrukken.

Spinnen is dus bedoeld als preventiemaatregel. Wanneer een kat echte dreiging ervaart, staakt hij het spinnen. Een verwilderde, aangereden kat ziet een dierenarts vaak als een bedreiging. Hij zal niet spinnen maar bij aanraking blazen of aanvallen.

Allemaal leuk en aardig, maar wat moet je met deze kennis? Laten we het spinnen serieus nemen. Blaasklachten en actieve incontinentie zijn veel voorkomende problemen bij onze huiskat, een van de belangrijkste oorzaken hiervan is stress. Het zou wenselijk zijn op z’n minst een onderzoek te starten naar het stressonderdrukkend effect van het spinnen van de kat.

Onze huiskat stamt af van solitair levende katten. De domesticatie heeft er weliswaar toe bijgedragen dat veel katten vreedzaam met elkaar overweg kunnen, maar voor een groot aantal katten is het samenleven onder één dak met soortgenoten nog steeds een regelrechte ramp waardoor genoemde klachten kunnen ontstaan. Het zou leuk zijn wanneer een schrandere student diergeneeskunde of aanstaand promovendus de handschoen opneemt.

Tot slot hoop ik dat ik geen afbreuk heb gedaan aan uw relatie met uw kat, door u te beroven van enkele romantische gedachtenspinsels. Bedenk wel dat wanneer uw kat uw been een kopje geeft, hij dit been op z’n minst de moeite waard vindt om het tot zijn territorium te rekenen. Daar mag u trots op zijn.

Wouter Meijling is gepensioneerd dierenarts.