Samsom bedacht de formule achter Turkijedeal

PvdA-leider Diederik Samsom heeft het principe bedacht dat Turkije voor elke teruggenomen vluchteling uit Griekenland een Syriër naar de Europese Unie mag sturen. Dat is één van de kernelementen van de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije.

Diederik Samsom vertelt in gesprek met NRC dat hij samen met onder meer premier Mark Rutte en de Duitse vicebondskanselier Sigmar Gabriel zo’n twee maanden heeft gezocht naar de juiste formulering om illegale migratie vanuit Turkije naar Griekenland te verruilen voor een legale weg. In Nederland is dat het plan-Samsom gaan heten, in de rest van Europa het plan-Merkel. Maar in de concrete uitwerking van dat plan blijkt Nederland nu ook een grote rol te hebben gespeeld.

„Gezien het wantrouwen moesten we een manier vinden om gelijk over te steken”, zegt Samsom over de onderhandelingen tussen Europa en Turkije. „Allerlei formules kwamen langs, ‘één plus vijf min twee’, het leek wel wiskunde.” Premier Rutte bracht als tijdelijk voorzitter van de EU de ‘formule’ bij de onderhandelingen in.

Twee weken geleden sloten Turkije en de EU een principedeal over de hoge aantallen vluchtelingen. Op 20 maart gingen de afspraken in: vluchtelingen mogen niet verder naar het Griekse vasteland reizen. De eerste uitzettingen staan rond 4 april gepland. Samsom zegt dat de opvang de eerste dagen „tekortschoot”. „Nu wordt er gewerkt aan betere opvang voor vrouwen en kinderen. De instroom loopt terug. Niet naar nul, maar van 2.500 per dag naar rond de tweehonderd is een forse daling.”

In Nederland kreeg Samsom begin maart veel kritiek op zijn publieke oproep om de EU alvast te laten beginnen met hervestiging vanuit Turkije. Vooral omdat de PvdA-fractie in de Tweede Kamer tegen een voorstel van GroenLinks daarover stemde. Met die ophef was Samsom helemaal niet bezig, zegt hij. „Als je bij alles denkt: ik wil dit alleen maar zonder schade voor de partij, dan gebeurt er echt niks.”