Jongens, ik heb een nieuwtje

Het stond er echt. In kapitalen. ‘WELKE KLEINE?’ Daar ging de hoop dat het zaterdagavond was in Nederland en het niemand was opgevallen. Al ruim dertig weken was het ons gelukt om met geen enkel woord over mijn zwangerschap op Facebook te reppen. Het was niet eens een heel bewuste keuze geweest, meer iets dat vanzelf ging. Uiteraard was mijn zwangerschap, zeker sinds de buik steeds prominentere vormen aannam, geen geheim. Maar omdat mijn vriend en ik in New York wonen, had de categorie vrienden en kennissen die je slechts eens in de zoveel tijd spreekt, nog geen idee.

Een aankondiging op Facebook had dit kunnen verhelpen. Je ziet ze constant voorbijkomen. Een foto van de dikke buik. De eerste (tweede, derde, vierde) echo. Laatst zag ik zelfs een prachtig gemaakte filmposter: ‘verwacht in de zomer’, met naam en toenaam van de toen pas weken oude embryo. Leuk en altijd een like waard, maar niet iets dat helemaal bij ons past. Dus deelden wij niks.

Hoe langer ons belangrijkste nieuws niet op Facebook stond, hoe leuker het werd om het voor ons te houden. Tot mijn zus in een reactie op een ongerelateerd bericht de woordjes ‘kleine’ en ‘mama’ gebruikte. We waren ‘ge-out’.

Het verklappen door derden van zwangerschappen, nieuwe relaties, relatiebreuken, geboortes, verlovingen – het gebeurt dagelijks op Facebook. Het komt niet vaak meer voor dat een geboorteaankondiging van de kersverse ouders eerder online staat dan de tientallen razendsnelle felicitaties van (verre-)familieleden. Felicitaties die niet alleen bij de ouders, maar ook bij iedere willekeurige vriend op de tijdlijn verschijnen.

Is dit erg? In het geval van een gezonde blije baby, niet echt. Er zijn waarschijnlijk weinig mensen die de geboorte van hun kind compleet geheim willen houden, op welk platform dan ook. Maar het zonder toestemming delen van andermans baby- of trouwfoto’s kan irritant of zelfs pijnlijk zijn. Net als het per ongeluk wereldkundig maken van serieuze privézaken als overlijden en ziektes in (goedbedoelde) openbare berichtjes.

Leonard Kim, schrijver van het boek The Etiquette of Social Media: How to Connect and Respond to Others in the World of Social Media, ziet dit laatste in het ziekenhuis waar hij op de afdeling communicatie werkt regelmatig gebeuren. Patiënten die, zonder dat ze er erg in hebben, op de Instagram-accounts van hun familieleden verschijnen – vaak met hun hele diagnose en prognose in het onderschrift. „Veel mensen hebben niet eens door dat ze deze dingen beter niet online kunnen zetten”, zegt Kim. „Sociale media hebben ons het idee gegeven dat alles gemeengoed is, ook goede en slechte dingen van anderen, omdat we zelf ook ons hele leven delen.”

Niet online zetten a.j.b.

Dat sommige mensen het liefst alles online zetten en anderen juist zo min mogelijk, heeft volgens Alexander Schouten, assistent hoogleraar Business Communication & Digital Media aan de Universiteit Tilburg, niks met sociale media te maken maar puur met karakter. Verschil in persoonlijkheid. Wel een direct gevolg van de nieuwe technologieën, is de afstand die het gedeelde tegenwoordig kan afleggen. „Wanneer je in het echte leven per ongeluk verklapt dat je zus/zwager/tuinman zwanger is, weet maar één persoon extra het. Maar online deel je zo’n foutje meteen met heel veel mensen”, zegt Schouten. „Bovendien blijft alles wat je zegt, bewaard.”

Wie echt iets van sociale media weg wil houden, moet dit daarom heel specifiek aangeven aan zijn omgeving, meent Schouten. Het is de reden dat veel uitnodigingen voor bruiloften tegenwoordig een ‘sociale media-richtlijn’ bevatten en geboorteaankondigingen soms specifiek vragen om details als namen of foto’s van de pasgeborenen, niet online te delen.

Maar ook mét richtlijnen blijft het lastig. Wetenschapper Pirya Kumar vroeg in 2014 22 Amerikaanse moeders naar de controle van de digitale voetafdruk van hun pasgeboren baby’s. Een van hen had haar omgeving specifiek gevraagd de voornaam van haar zoontje nooit online te zetten. Ondanks dat gebruikte haar schoonmoeder de naam regelmatig in reacties op Facebook. Een ander wilde niet dat er naaktfoto’s van haar kind gedeeld zouden worden. Toen haar schoonmoeder een foto van haar kleinzoons eerste badje plaatste, durfde ze haar er alleen niet op aan te spreken. „De ervaringen van deze moeders illustreren dat het haast onvermijdelijk is dat er altijd een beetje informatie zijn weg naar het web vindt, ook al proberen de ouders dit te voorkomen”, schreef Kumar in een artikel op website Slate over haar onderzoek.

Zijn er ondertussen formele omgangsregels nodig voor het delen van andermans privézaken op sociale media? Schouten en Kim menen van niet. Schouten: „En we moeten al helemaal niet Facebook gaan dwingen om dit soort dingen te verwijderen.” Wel moeten mensen er uit zichzelf meer rekening mee houden, zegt Kim: „Voordat je iemand tagt, is het raadzaam om even te vragen of het oké is dat je het deelt.”

Hoe (en of) wij straks de geboorte van ons kind online gaan bekendmaken, weten we nog niet. Wel is duidelijk dat we onze gekozen strategie dit keer ook moeten delen met de mensen in onze omgeving, anders heeft het geen enkele zin.

Ondertussen ben ik overigens best blij dat mijn zus ons geheim heeft ‘verklapt’. Nu weten ook de vrienden die ik minder vaak spreek het zonder dat ik m’n toeter online hoefde te gooien. Misschien was dit de bekendmaking die het beste bij ons past.