Jamie Oliver is blij met duurdere cola

Met zijn brommerhelm nog in de hand en enigszins buiten adem was kok Jamie Oliver woensdagmiddag opeens de belangrijkste commentator op de begroting die de Britse regering indiende. Want tot ieders verrassing – niet in het minst van Oliver zelf – kondigde minister van Financiën George Osborne daarin een suikerbelasting op frisdrank aan. De kok voert sinds vorig jaar campagne voor zo’n suikertaks. Tevergeefs, dacht hij.

Vanaf 2018 zullen er in het Verenigd Koninkrijk twee belastingschijven gelden: voor dranken (uitgezonderd fruitsapjes) met meer dan 5 gram suiker per 100 milliliter, en voor fris met meer dan 8 gram per 100 milliliter. Dat komt neer op 8 pence (10 eurocent) voor een blikje gewone Coca-Cola, en 18 of 24 pence per liter.

Het hogere belastingtarief moet overgewicht onder Britse kinderen tegengaan. Zij zijn de op één na diksten van Europa, bijna 20 procent van de kinderen in groep 3 is te zwaar of obees. Artsen waarschuwen voor een gezondheidscrisis: obesitas kost de Britse gezondheidsdienst nu al 5,1 miljard pond per jaar. De 520 miljoen pond (ruim 650 miljoen euro) die de suikertaks moet opleveren, zal worden besteed aan gymlessen op basisscholen.

„Ik ben niet bereid terug te kijken op mijn tijd hier in dit parlement, op deze baan, en tegen de generatie van mijn kinderen te zeggen: ‘Sorry, we wisten dat er een probleem was met drankjes met veel suiker. We wisten dat het ziekten kon veroorzaken. Maar we vermeden de moeilijke beslissing te nemen, dus we deden niets’”, zei George Osborne. Hij zei dat een vijfjarige inmiddels zijn eigen gewicht in suiker eet.

Aandelenkoersen fabrikanten

De aandelenkoersen van frisdrankfabrikanten daalden onmiddellijk na de aankondiging. AG Barr, maker van Irn-Bru, dat in Schotland een geliefd alternatief is voor cola, zag zijn koers met 5 procent dalen. De waarde van aandelen Britvic, producent van onder meer 7Up en ijsthee, daalden met 3 procent, en ook Coca Cola zag zijn koers dalen. De koers van suikerfabrikant Tate & Lyle daalde met 2 procent.

De aankondiging van Osborne kwam vooral als een verrassing omdat premier David Cameron eerder duidelijk had laten merken niets te zien in een suikertaks. Hij werd persoonlijk door Jamie Oliver benaderd, die voor de documentaire Sugar Rush in Mexico was geweest. Daar werd in 2014 een belasting op frisdrank ingevoerd. Op elk blikje of flesje kwam 10 procent toeslag, wat in het eerste jaar leidde tot een vermindering in consumptie van 12 procent. Ook Frankrijk, België en Hongarije kennen een vorm van frisdrankbelasting. Denemarken schafte een suikertaks juist weer af.

Schoollunches

„Ik schreef een persoonlijk briefje aan Cameron, als vader aan vader”, zei Oliver vorig jaar tegen The Independent. „Ik liet hem een grafiek zien hoe vijf- tot elfjarigen uit arme gezinnen het meeste risico lopen.” In tegenstelling tot twaalf jaar geleden, toen Oliver kruistocht voerde tegen de slechte en ongezonde schoollunches die Britse kinderen krijgen, en hij toenmalig premier Tony Blair zover kreeg geld vrij te maken en strengere regels op te stellen, leek hij nu geen succes te hebben.

Cameron zag niets in het heffen van extra belastingen, en vooral niet in een overheid die ouders vertelt hoe zij hun kinderen moeten opvoeden. Hij zei dat er „effectievere manieren” waren om obesitas onder kinderen tegen te gaan, zoals een verbod op televisiereclames voor junkfood voor negen uur ’s avonds. De regering introduceerde al een vrijwillige ‘verantwoordelijkheidsbelofte’. Dat leidde er onder meer toe dat supermarkt Tesco het drankje Ribena bij de kassa weghaalde. Een pakje van dit diksap bevat 33 gram suiker. Voor kinderen boven de elf is de maximale hoeveelheid suiker per dag 30 gram.

Wat Cameron van mening heeft doen veranderen, werd woensdag niet duidelijk. Een verbaasde Oliver noemde het een„heftige actie die over de hele wereld” effect zal hebben. Op Instagram zei hij: „De gezondheid van onze kinderen komt op de eerste plaats”.