Arrestatie Lula schokt Brazilië

Zijn naam werd in Brazilië al maanden genoemd in verband met het grootste corruptieschandaal aller tijden in het land: operatie ‘Lava Jato’ (Wasstraat). En toch kwam de aanhouding van de vroeger zo populaire Braziliaanse oud-president Luiz Inácio ‘Lula’ da Silva (70) vrijdag hard aan in Brazilië.

Lula, president tussen 2003 en 2011, wordt verdacht van betrokkenheid bij corruptie en het aannemen van steekpenningen. Hij zou zijn invloed als president hebben aangewend ten gunste van onder meer oliebedrijf Petrobras en het grote bouwbedrijf Odebrecht. Die onderneming zou rekeningen aan Petrobras kunstmatig hebben opgekrikt.

Een deel van dit geld zou zijn gebruikt voor smeergeld en het financieren van verkiezingscampagnes van vooral Lula’s Arbeiderspartij (PT) waar ook zijn opvolger, de huidige president Dilma Rousseff uit afkomstig is. Lula’s arrestatie is slecht nieuws voor Rousseff, die zelf ook onder druk staat omdat ze met de staatsbegroting zou hebben geknoeid.

Eerder al werden tientallen bestuurders, politici en kopstukken uit de olie en bouwsector opgepakt maar de federale politie ziet Lula als een belangrijke schakel in het schandaal.

„Hij benoemde de mensen en was zelf een van de belangrijkste personen die profiteerden van deze misdaden. We geloven dat Lula zich verrijkt heeft, en met corruptiegeld zijn verkiezingscampagnes betaalde en de kas van zijn partij vulde”, zei politiefunctionaris Igor Romário de Paula vrijdag tegen journalisten. Lula zou ook zijn begunstigd met een ranch en een strandvilla voor zijn diensten.

Bij deze woningen, en op 33 andere locaties verrichtte de politie gisteren huiszoekingen. Ook bij een instituut dat Lula leidt werden huiszoekingen gedaan. Ondertussen werd de oud-president zelf op een vliegveld in São Paulo vastgehouden en verhoord om opheldering te geven over zijn betrokkenheid bij de corruptie. Ook zijn vrouw en zoons zouden zijn ondervraagd door de politie.

Na zijn aanhouding werd het onrustig op verschillende plaatsen in de stad. Aanhangers en tegenstanders van de oud-president gingen met elkaar op de vuist. „Lula blijft onze held, hij is een strijder”, riepen zijn aanhangers. Vier uur na zijn aanhouding liet de politie hem weer vertrekken. Lula is nog niet formeel in staat van beschuldiging gesteld.

Zelf ontkent de ex-president beschuldigingen van corruptie. Tegen zijn aanhangers zei hij later op de dag: „Ze probeerden me in de hoek te drukken maar ik laat mijn hoofd niet hangen. Ik heb al te veel meegemaakt in mijn leven, de vernedering van vandaag kan ik wel aan. Ik ben onschuldig”, aldus Lula.

De socialist Da Silva is vooral voor de armere Brazilianen nog altijd een voorbeeldfiguur en hij wordt ook internationaal gezien als een belangrijke voorvechter van armoedebestrijding. Afkomstig uit een arm boerengezin en na jarenlang als schoenpoetser en staalwerker te hebben gewerkt lukte het hem om via de vakbond de politiek in te gaan. Zijn verkiezing tot president, tot dan toe voorbehouden aan de hogere Braziliaanse klasse, was revolutionair.

Onder Lula groeide de Braziliaanse economie snel, op zijn hoogtepunt in 2010 zelfs met 7,5 procent per jaar. Mede daardoor wisten meer dan dertig miljoen Brazilianen zich te ontworstelen aan de ergste armoede. Inmiddels is het tij echter gekeerd. De Braziliaanse economie kampt nu met de ergste recessie in 25 jaar, mede door sterk teruggelopen prijzen voor grondstoffen als koffie en suiker.

Dat Lula’s naam nu besmet is door het corruptieschandaal is voor veel aanhangers moeilijk te accepteren. „Voor ons blijft hij een held. Iedere Braziliaan aan de top is een dief maar Lula heeft tenminste nog wat voor het volk gedaan”, zei een van de demonstranten in São Paulo.