‘In 2015 half miljard tekort voor bijzondere bijstand’

Er zijn steeds meer vluchtelingen met een verblijfsstatus die dringend in een gewoon huis moeten worden ondergebracht. Er zijn ook steeds meer mensen met problematische schulden die geholpen moeten worden. En de gemeenten betalen de stijgende kosten daarvoor uit de ‘bijzondere bijstand’: in 2015 waren ze daar 910 miljoen euro aan kwijt.

Ze komen flink tekort, blijkt uit onderzoek van Divosa, de vereniging van managers van sociale diensten. Want van de Rijksoverheid kregen ze er maar 400 miljoen euro voor.

Al vanaf 2009, een jaar na het begin van de financieel-economische problemen, komen gemeenten jaarlijks zo’n 300 miljoen euro tekort voor de bijzondere bijstand – en vullen die zelf aan.

Bijzondere bijstand is bedoeld voor bijstandsgerechtigden of werkenden met een laag inkomen die opeens extra geld nodig hebben. Er worden ook woninginrichtingskosten van betaald voor migranten met verblijfspapieren – van wie het nu de bedoeling is dat ze sneller uit de opvangcentra vertrekken om plaats te maken voor nieuwe vluchtelingen. Uit de bijzondere bijstand worden ook de bewindvoerders betaald die door de rechter worden aangesteld om mensen te begeleiden die met grote schulden zitten.

Door andere rekenmethodes van de Rijksoverheid lijkt 2016 een beter jaar te worden voor de gemeenten: dan komt er 835 miljoen aan bijzondere bijstand. Maar dan krijgen de gemeenten volgens Divosa weer minder geld voor andere taken.

De gemeenten gaan er ook van uit dat ze de komende tijd alleen nog maar méér kwijt zullen zijn aan de bijzondere bijstand. Ze verwachten dat er het komende jaren veel meer migranten met een verblijfsvergunning onder dak moeten worden gebracht. En niets wijst er volgens hen op dat de scherpe groei in het aantal mensen dat een bewindvoerder krijgt toegewezen, vermindert.

Volgens Divosa-voorzitter René Paas ziet de Rijksoverheid die bijzondere bijstand van gemeenten nu te veel als „een duizenddingendoekje om de gevolgen van de bezuinigingen voor de minima op te dweilen”. Door de economische crisis en de strengere bijstandsregels, met boetes en kortingen, zijn er meer mensen die in schulden terecht komen. „Als gemeenten taken uit laten voeren door gemeenten, moeten die wel genoeg geld hebben om dat te doen. Zeker als ze zelf geen grip hebben op de kosten.”

Uit de enquête blijkt dat gemeenten de rechtbanken niet vertrouwen. Die zouden te snel een bewindvoerder toewijzen. Maar ze zien zelf ook steeds meer mensen met financiële problemen, vooral door de crisis, en met „slecht inzicht in hun eigen situatie”. De samenleving, staat in de enquêteresultaten, wordt ingewikkelder. „Meer mensen zullen uitvallen en daardoor een beroep moeten doen op de bijzondere bijstand.”