Vijf vragen over de vluchtelingenstroom uit Aleppo naar Turkije

Aleppo, de grootste Syrische stad die nog deels in handen is van opstandelingen, dreigt te worden omsingeld en ingenomen. De oppositie tegen Assad legt het daar af onder druk van de Russische bombardementen. Tienduizenden burgers zijn op de vlucht geslagen in de richting van de nabij gelegen Turkse grens. Verschillende EU-vertegenwoordigers hebben Turkije dit weekend opgeroepen de Syrisch-Turkse grens te openen.

1 Maar Turkije moet van de EU toch juist grenzen sluiten?

De situatie laat zien hoe moeilijk de positie is waarin Turkije zich bevindt. Aan de ene kant is er grote druk vanuit de EU om de stroom migranten die naar Europa komt in te dammen en jihadisten tegen te houden. Tegelijk roept de EU Turkije nu op vluchtelingen zo snel mogelijk binnen te laten. De verwachtingen zijn „niet reëel”, zei minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Cavusoglu vrijdag.

De EU en Turkije hebben in november afgesproken dat Turkije 3 miljard euro krijgt om de opvang van Syriërs te verbeteren, vooral de meer dan tweeënhalf miljoen Syrische vluchtelingen die al jaren in Turkije zijn. EU-buitenlandcoördinator Mogherini zei dat het geld dat de EU aan Turkije heeft beloofd bestemd is voor de opvang van mensen die internationale bescherming nodig hebben, en dus ook voor deze nieuwe situatie. Maar Turkije ziet het geld meer als tegemoetkoming voor de vluchtelingen die er al zijn. Het geld is overigens nog niet overgemaakt.

2 Is de grens nu dicht?

Officiële grensovergangen zijn vooralsnog gesloten. Dat is al een jaar zo. Turkije zegt met drie miljoen vluchtelingen aan zijn taks te zitten. Bovendien is er veel druk op Turkije om de grens beter te bewaken, zodat jihadisten niet meer gemakkelijk Syrië in en uit kunnen.

Maar de grens zit niet potdicht. Volgens Turkse autoriteiten zijn de afgelopen dagen tussen 5.000 en 10.000 vluchtelingen binnengelaten. De deur is in principe open voor vluchtelingen, zegt de Turkse minister Cavosuglu.

3 Waar zitten die vluchtelingen nu dan?

Pal aan de Turkse grens liggen in Syrië zeven overvolle vluchtelingenkampen. Ze liggen in gebied waar de oppositie tegen Assad de dienst uitmaakt. Dat zijn vaak rebellengroepen waarmee Turkije samenwerkt, zoals Ahrar al-Sham en de brigade van Turkmenen, een Turkstalige minderheid.

Door Turkije goedgekeurde hulporganisaties, zoals het Turkse IHH, verstrekken er hulp. Ze zetten tenten neer, delen water, dekens en warme maaltijden uit. Medewerkers van de Noorse Vluchtelingenraad ter plaatse waarschuwen dat de tijd dringt omdat duizenden families in de openlucht bivakkeren. Ze proberen zich warm te houden met vuurtjes van sprokkelhout.

4 Om hoeveel mensen gaat het?

Dat is niet duidelijk en niet te controleren, omdat het in Syrië te gevaarlijk is. IHH heeft het over „meer dan vijftigduizend” mensen die al vanuit de regio Azaz naar de Turkse grensovergang Oncupinar bij de stad Kilis zijn gekomen. Er zouden nog tienduizenden mensen lopend onderweg zijn naar de grens, schatten ook de VN. Als Aleppo valt, kan een enorme vluchtelingenstroom op gang komen.

5 En nu?

Süleyman Tapsiz, de Turkse gouverneur van Kilis, waar de voornaamste grensovergang onder valt, verzekerde journalisten bij de grens dat zoveel mogelijk hulp wordt gestuurd. De poorten gaan echter pas open bij een ‘buitengewone crisis’ en die is er nog niet. Een vergelijkbare situatie deed zich voor in het najaar van 2014 bij Kobani, een Syrische stad op de grens met Turkije. Toen IS de regio veroverde, kwam zo’n grote stroom vluchtelingen op gang dat Turkije zich gedwongen zag het grenshek open te zetten en extra kampen te bouwen.

Lees ook: ‘In Aleppo bestaat geen emotie meer’ en Iedereen strandt bij de grens