Opgesplitst: wie betaalt Van Nieuwkerk?
- Wat kost Nieuwsuur? Hoe duur is Flikken Maastricht? Lees het overzicht over 'goedkope' en 'dure' programma's van de publieke omroep.
- Wat wil staatssecretaris Dekker (Media, VVD) veranderen bij de publieke omroep? Lees deze negen vragen en antwoorden.
Ook staatssecretaris Dekker heeft een bonnetje. Daarop staat wat de NOS betaalde om de samenvattingen van de eredivisie uit te mogen zenden. Iedereen in de voetbalwereld weet het – rond de 7 miljoen euro per jaar – maar niemand zegt het hardop. Ook Dekker zegt niet wat op het bonnetje staat. Zo heeft de NOS dat nou eenmaal afgesproken met de rechtenhouders, mediabedrijf Fox en de clubs.
Het parlement wil weten wat een tv-programma op de publieke omroep kost. Alleen dan, denkt Den Haag, kunnen wij controleren of Hilversum zich niet schuldig maakt aan verkwisting, oneerlijke concurrentie of zakkenvullerij.
Dinsdag gaat het aan het Binnenhof opnieuw over de publieke omroep. De Eerste Kamer behandelt Dekkers voorstel voor een nieuwe Mediawet, die de omroepen onder meer extra financiële discipline moet bijbrengen. Dat begint met de belangrijkste vraag: wat kost tv?
Hilversum wil dat niet precies vertellen. Een uur tv kost gemiddeld 57.938 euro, schreef Dekker onlangs aan de senaat, maar specifieker wordt het nauwelijks. Voor de rest moeten we vertrouwen op de controle van het Commissariaat voor de Media. De omroepbazen vrezen dat zij niet langer goed kunnen onderhandelen over bijvoorbeeld uitzendrechten of contracten met presentatoren als zij alles moeten openbaren. Maar ze zijn vooral bang voor inhoudelijke bemoeienis van de politiek met hun programma’s.
Denk aan Kamervragen als: waarom betalen jullie Matthijs van Nieuwkerk zo veel als een goedkopere ‘anchor’ ook DWDD kan presenteren? Tweede Kamerlid Kees Verhoeven (D66) liet vorige week op Twitter weten dat hij Van Nieuwkerks salaris (zo’n vijf ton per jaar) „schandalig” hoog vond. En waarom moet Paul Rosenmöller zoveel reiskosten declareren als hij in zijn programma’s openlijk de PVV mag aanvallen, zal Kamerlid Martin Bosma (PVV) ongetwijfeld gaan vragen.
Neem maar een taxi
Smijt de publieke omroep met geld? Dat is lastig te beoordelen. De omroepen maken – om maar eens wat te noemen – niet openbaar hoeveel geld ze besteden aan taxi’s. Hilversum heeft naar verluidt de meest florerende taxisector van Nederland, omdat de praatprogramma’s hun gasten ’s avonds naar huis laten rijden. BNN-VARA meldt ook niet hoe zij het debacle van het mislukte DWDD-restaurant opvangen. De omroepen maken evenmin kristalhelder wat de financiële gevolgen zijn van hun leegstaande kantoren na de fusies in Hilversum. Onbelangrijke details voor kijkers? Geenszins. Elke euro die naar de taxichauffeur of de DWDD-koks gaat kan immers niet naar een tv-programma.
Feit is dat het budget van de NPO veel groter is dan dat van de commerciële omroepen. In 2014, het laatste jaar waarover cijfers bekend zijn, had de publieke omroep een programmabudget van ruim 635 miljoen euro. Dat is nog zonder de kosten voor bijvoorbeeld het bestuursapparaat van de NPO. RTL Nederland had in dat jaar een totale omzet van 457 miljoen. Dat is inclusief alle andere, niet-televisie gerelateerde activiteiten. SBS haalde in 2014 een omzet van 264 miljoen.
Hoe efficiënt de publieke omroep die 635 miljoen – 524 miljoen gaat naar tv, de rest naar radio en online – besteedt blijkt niet uit dat bedrag. Voor dat geld maakten de omroepen in 2014 ruim 21.000 uur tv, meldt de NPO. Daarmee kost een uur tv op de publieke omroep bij eerste uitzending dus bijna 58.000 euro. Bij herhaling kun je dat halveren.
Hoe doen andere landen het? De EBU, de organisatie van Europese publieke omroepen, heeft geen cijfers beschikbaar. Over Vlaanderen zijn die cijfers er wel. Een uur tv kost de VRT gemiddeld 40.759 euro. Een stuk goedkoper dan in Nederland, maar in Vlaanderen kijken ook minder mensen en kan je minder terugverdienen met commercials.
De Duitse omroepen krijgen jaarlijks 7,6 miljard kijk- en luistergeld plus 500 miljoen aan reclame. Dat is het grootste budget in Europa. In Frankrijk is 3,5 miljard kijk- en luistergeld beschikbaar, in het Verenigd Koninkrijk 4,9 miljard. Die bedragen zijn vóór de bezuinigingen die overal in Europa plaatsvinden. Die treffen de NPO wel harder dan omroepen in omliggende landen, blijkt uit data van de EBU. Nederland is het enige land in Noordwest-Europa waar het budget van publieke media meer dan 3 procent daalde in 2014. Alleen in Spanje, Portugal en Zuidoost-Europa is een vergelijkbare krimp zichtbaar.
En wat is het waard?
Om te kunnen vergelijken houdt de EBU de uitgaven aan publieke omroepen naast het bruto binnenlandse product (bbp). Wat blijkt? De Nederlandse publiek omroep behoort tot de goedkope, met 0,13 procent van het bbp aan overheidssteun. Dat is net zo veel als Malta, Georgië en Portugal. Het Europese gemiddelde is 0,19 procent. In Kroatië gaat 0,42 procent naar de omroep, in Duitsland 0,34 procent en in het VK 0,33 procent.
En wat krijgt Nederland er voor terug? Naast 200 miljoen aan reclame via de Ster en werkgelegenheid in de regio Hilversum, gaat het vooral om de waardering van het publiek en de kritiek, en de rol in de samenleving. Wij verbinden Nederland, zegt de NPO altijd graag. Hoeveel dat waard is, en of dat opweegt tegen het omroepbudget van 800 miljoen per jaar, is niet in cijfers uit te drukken.