Hoogleraar: amusement, goed voor u!

Martine Bouman, die vrijdag aan de Erasmus Universiteit Rotterdam haar oratie houdt als bijzonder hoogleraar, vindt het onverstandig van staatssecretaris Sander Dekker (Media) dat hij met de nieuwe Mediawet amusement wil weren bij de publieke omroep. Volgens haar is amusement juist een goed middel voor voorlichting voor een breed publiek.

Dat zegt Bouman vrijdag in haar rede Amusing Ourselves to Health and Happiness. Volgens Bouman kun je met de gebruikelijke kennisprogramma’s – nieuws, documentaires – alleen de bovenste laag van de bevolking bereiken. Lager opgeleiden kun je veel beter bereiken met amusement, waarin je voorlichting kunt verpakken over bijvoorbeeld gezondheid, duurzaamheid en sociale tolerantie. Ze heeft hierover van gedachten gewisseld met de NPO en het ministerie van OCW. Ze denkt ook aan voorlichting in games, online video en virtual reality.

Bouman, bijzonder hoogleraar Entertainment Media and Social Change: „De titel van mijn rede is een verwijzing naar Neil Postmans invloedrijke boek Amusing Ourselves to Death uit 1985. Zijn stelling was: hoe kun je nog over nieuws en politiek praten als alles als amusement wordt gebracht? Tegenover die sombere gedachte wil ik iets positiefs plaatsen: amusement biedt kansen om de mensen te bereiken die je anders niet bereikt. In Nederland wonen 1,3 miljoen laaggeletterden, van wie tweederde hier geboren is. Die kun je niet bereiken met een voorlichtingsfolder, maar wel met amusement.”

Voorbeeld: „Stel je hebt in Boer zoekt vrouw een kandidaat met baarmoederhalskanker. Daar kun je overheen praten, maar je kunt er ook iets meer over vertellen. Waardoor je veel vrouwen bereikt bij wie dat speelt.”

Bouman denkt dat omroepen voor nuttig amusement kunnen samenwerken met voorlichtingsorganisaties. Volgens de nieuwe Mediawet, die op 2 februari door de Eerste Kamer wordt behandeld, moeten de publieke zenders zich openstellen voor samenwerking met dit soort organisaties. Bouman ziet daar een mooie kans liggen.

Haar leerstoel is gevestigd door Stichting Entertainment Education, in samenwerking met Stichting Alzheimer Nederland, de Hartstichting en de Nierstichting, en wordt betaald uit een schenking van de Vriendenloterij. Bouman: „Ze lopen allemaal tegen dit probleem aan: dat ze veel groepen in de samenleving niet kunnen bereiken. Daarom vinden ze dit onderzoek belangrijk.”

Bouman is al zo’n vijfentwintig jaar bezig met „entertainment-education strategie”. Voor de Hartstichting leverde zij informatie aan de ziekenhuisserie Medisch Centrum West (1988-1994), om vervolgens het effect hiervan te meten. Later verwerkte ze voorlichting in de serie Costa! (condooms, soa’s) en deed onderzoek naar Goede tijden, slechte tijden . Ze promoveerde in 1999 aan de Universiteit van Wageningen. In Amerikaanse ziekenhuisseries is het gebruikelijk om voor voorlichting samen te werken met medische organisaties. Ook in Latijns-Amerika en Afrika wordt amusement ingezet voor publieksvoorlichting.

Overigens hanteert Bouman een ruimere definitie van amusement dan de publieke omroep. Tv-series en muziekprogramma’s heten in Hilversum geen amusement. Zelfs Boer zoek vrouw niet . Dat valt onder ‘Samenleving’. Zodra een programma enig maatschappelijk of cultureel nut lijkt te hebben, heet het in Hilversum geen amusement meer. Staatssecretaris Dekker keert zich dan ook alleen tegen puur amusement. Als je er iets van opsteekt, vindt hij het goed.