Ontlezing? Geen wonder met zo’n stoffige boekenlijst

Een gymnasiumleerling liet me een lijst zien waarop de school boeken suggereerde voor zijn leeslijst. Ik schrok me kapot. Tachtig procent van wat op die vier kantjes stond was in z’n eentje in staat om je voorgoed bij de boekenkasten weg te jagen. Karel ende Elegast, Vondel, Hooft, Bilderdijk, Rhijnvis Feith…

‘We moeten uit elke periode wat lezen,’ verklaarde de jongen beteuterd. Ik was halverwege de lijst aangekomen: Lodewijk Van Deyssel, Marcellus Emants en natuurlijk Havelaar... Altijd weer Max Havelaar, die afgrijselijke monumentale baksteen, effectief moordwapen voor elk sluimerend vonkje literaire interesse. ‘Dit is misdadig,’ zei ik. ‘Die docent moet naar een strafkamp!’

Afgelopen zaterdag legde een onderzoekster in het radioprogramma De taalstaat uit waarom jongeren geen langere teksten meer kunnen lezen. Natuurlijk, de tablets, de televisie, de smartphones en de games, maar nieuw onderzoek liet zien dat heel veel kinderen vanaf groep 6 een weerzin tegen lezen ontwikkelen omdat ze boeken krijgen die te moeilijk zijn of die niet bij hun beleving aansluiten. Daardoor ontwikkelen ze een angst voor het lezen.

Dat is precies wat deze gymnasiumlijst ook doet. Ze sleept scholieren langs verstofte monumenten, vergeelde murmelaars van vroeger die in muffe kamertjes hun belegen aftrekfantasietjes neerpenden. Ik hoor maar al te vaak over basisschoolleerlingen die nog gretig in hun Thea Beckmans en Tonke Dragts verdwijnen en dan ineens met lezen stoppen op de middelbare school. De helft van alle tieners leest niet voor zijn plezier. Daarom moeten die docenten op strafkamp, waar ze leren: Fuck de literaire canon. Geef ze Gimmick!, Tirza, Joe Speedboot. Geef ze Kartonnen dozen, Giph of De helaasheid der dingen. Herman Brusselmans vertelde het laatst in De Wereld Draait Door: scholieren komen via hem tot de ‘hogere’ literatuur. Hij overbrugt dat gat door te bewijzen dat literatuur niet saai en somber is. Jonge kinderen die niet uit zichzelf graag lezen help je door ze boeken te geven over auto’s, prinsessen, Donald Duck. Is het zo ingewikkeld om te bedenken dat de gemiddelde puber niet zo bijster geïnteresseerd is in het regentschap Lebak in de negentiende eeuw?

Er zijn zoveel geweldige boeken geschreven – ook door jongere generaties tjokvol talent. Het ontbreekt alleen aan de juiste gidsen. Maar met de moderne technologie moet het verdorie toch een eitje zijn om de juiste lezers aan de juiste boeken te koppelen?

2016 is internationaal het Jaar van het Boek. Laat dit het jaar van het lévende boek worden, waarin jongeren elkaar via apps of webportals hun opwindendste boeken aanraden.

Fuck de literaire canon. Lezen is vrijheid, avontuur. Geen enkel boek is geschreven om als afschrikwekkend museumstuk te eindigen dat genot doet omslaan in angst en weerzin. Geen enkel boek hoort het geestelijk equivalent te zijn van een besnijdenis.