‘Lili had een kern van staal’

Met The Danish Girl keert de Britse regisseur Tom Hooper (Londen, 1972) terug naar de intieme schaal van films maken waarmee hij eerder met The King’s Speech (vier Oscars in 2010) groot succes had. Eddie Redmayne, die tijdens het draaien van de film zijn eigen Oscar ontving voor zijn rol als fysicus Stephen Hawking in The Theory of Everything, speelt de transseksuele Deense kunstenaar Einar Wegener (later Lili Elbe), die begin jaren dertig als een van de eerste mensen in de geschiedenis een geslachtsveranderende operatie onderging. Minstens zoveel aandacht besteedt de film aan het huwelijk – een soort sprookjeshuwelijk - van Einar en Gerda Wegener (Alicia Vikander). Zij wijkt niet van zijn zijde tijdens de mentale en medische beproevingen die Einar moet doorstaan om uiteindelijk Lili te kunnen zijn. Tom Hooper sprak met de pers op het filmfestival van Venetië.

‘The Danish Girl’ lijkt bijna een tweeluik te vormen met ‘The King’s Speech’ wat betreft de stijl en de intieme schaal. Was dat uw bedoeling?

„Dat komt doordat beide films uit dezelfde periode van mijn leven stammen. Ik las het scenario voor The Danish Girl eind 2008, toen ik net met de voorbereidingen voor The King’s Speech was begonnen. Er zijn ook wel thematische overeenkomsten: The King’s Speech gaat over een man die zit opgesloten in zijn lichaam, omdat hij stottert. En deze film gaat over iemand die opgesloten zit in zijn lichaam, omdat hij zich niet kan vereenzelvigen met het lichaam dat hij bij zijn geboorte heeft meegekregen. Dat is een bron van zelfs nog grotere pijn. In beide films gaat het erom hoe je die obstakels naar je ware zelf kunt overwinnen – door de vriendschap tussen de koning en zijn spraaktherapeut in The King’s Speech, en in deze film door de ongelooflijk sterke liefde tussen de twee hoofdpersonen.”

Er is discussie of de film niet te veel afwijkt van de historische feiten. In de film ondergaat Lili twee operaties, in werkelijkheid waren dat er vijf. Is het voor u belangrijk dat de film historisch accuraat is?

„Om het verhaal als film effectief te laten zijn, moet je aan de gebeurtenissen een bepaalde dramatische eenheid geven. Met twee operaties loop je al het risico dat de film visueel eentonig wordt, laat staan met vijf. De film is gebaseerd op een roman van David Ebershoff en dat was op zich al een fictionalisering van de historische gebeurtenissen. Ik zou nooit meer willen beweren dan dat de film is geïnspireerd op historische gebeurtenissen.”

Is het lastig om een film over een transgender-personage te maken voor een breed publiek?

„Daarbij speelt de keuze voor de acteur een grote rol. Eddie Redmayne is een acteur bij wie het lastig is om als kijker géén sympathie te voelen, omdat hij altijd iets kwetsbaars uitstraalt. We wilden absoluut niet de indruk wekken dat hij als Lili een vrouw imiteerde, maar dat ze altijd al een vrouw was, die alleen meer en meer zichtbaar moest worden. Toen ik met de film begon, was het lastig de financiering rond te krijgen. Mensen begrepen niet waarom ik de film wilde maken. Inmiddels is er zoveel aandacht voor transgender dat het bijna een voor de hand liggend onderwerp lijkt. Dat laat wel zien dat iets aan het veranderen is.”

De film gaat over twee kunstschilders, en ziet er ook zelf schilderachtig uit.

„Of je iets zo lelijk of zo mooi mogelijk filmt, is een keuze. Ik vond dat schoonheid centraal moest staan. Dat heeft ook te maken met de aantrekkingskracht en de idealisering van het vrouwelijke die voor Einar een betere toekomst lijken te beloven. Daarnaast gaat de film over twee schilders voor wie schoonheid heel belangrijk was. Als je de schilderijen van Gerda Wegener ziet van vrouwen, zijn die ook allemaal sterk geïdealiseerd. Ik ben verliefd op de schilderijen van de Deense schilder Vilhelm Hammershøi en zijn ongelooflijke blauw en grijs. Sommige achtergronden in de film zijn een regelrechte replica van zijn werk. Het appartement in Kopenhagen in de eerste helft van de film is ook een kopie van zijn appartement.”

Wat Lili in de film interessant maakt, is dat ze niet alleen maar sympathiek is of een martelaar. Ze kan ook behoorlijk egocentrisch zijn.

„Pijn en depressie maken mensen egocentrisch. Lili is bezig met een gevecht voor haar leven. Ze moet ook wel een kern van staal hebben gehad om zo’n ingewikkeld proces van operaties te ondergaan in die tijd.”

Hoe ging u te werk bij het regisseren van een acteur die een vrouw moet spelen?

„Ik heb nooit eerder tegen een acteur hoeven zeggen bij een scène dat hij zich niet helemaal volgens zijn sekse gedroeg. Dat was leerzaam. Voor deze film had ik er nooit zo bij stil gestaan hoe bepalend gender is voor hoe we naar mensen kijken en naar de wereld. Maar Gerda wijkt in het verhaal minstens zoveel af van de stereotypen als Lili. Gerda is een vrouw die in de jaren twintig durft te kiezen voor een eigen carrière in een kunstwereld, die totaal werd gedomineerd door mannen.”