De fietsbegeleider als Don Quichot

Het is ironisch hoe allerlei Nederlandse problemen aan het eind van dit jaar samenkomen in de achtertuin van een sprookjespark. Vijfentwintig kinderen die langs een vluchtelingenopvangkamp bij Kaatsheuvel naar school moeten fietsen, krijgen straks begeleiders mee. Althans, zo luidde het nieuwtje waarop de pro- en contrastemmen reageerden, of ‘aansloegen’, als erfhonden. Zie je wel dat die centra onveilig zijn! Criminalisering van onschuldige vluchtelingen!

Volgens de Franse denker Jean Baudrillard leven we in een ‘hyperrealiteit’, een vooral via de media gecreëerde kopie die de echte realiteit heeft vervangen. De echte realiteit is ook in Kaatsheuvel veel complexer.

Vorig jaar verhuisde een school voor speciaal onderwijs van Loon op Zand naar Waalwijk. Omdat het gaat om kinderen met allerlei beperkingen en speciale programma’s – ‘rugzakjes’, pgb’s – die niet allemaal zelf naar de nieuwe locatie konden fietsen, was er aanvankelijk ‘leerlingenvervoer’. Dat busje is verdwenen door de enorme gemeentebezuinigingen.

De wrevel van die ouders in Loon op Zand komt voort uit onvrede met het belabberde overheidsbeleid rond pgb’s. Het vluchtelingenkamp is een bijkomende factor die aan toch al boze en bezorgde ouders een ‘gevoel van onveiligheid’ gaf, maar, zo beweerde een wethouder in het Journaal, ‘een gevoel kan ook reëel zijn’.

Precies wat Baudrillard al zei: de werkelijkheid is vervangen door de interpretatie ervan. Loek Hermans is een prima bestuurder maar mag toch geen burgemeester van Zutphen worden. Kamervoorzitter Van Miltenburg verklaarde niets verkeerd te hebben gedaan, maar er was te veel ‘discussie over haar persoon’. Het is, telkens, de beeldvorming geweest, de hyperrealiteit, die machtiger werd dan de echte werkelijkheid. In de politiek en op de aandelenbeurs erkennen we dat, maar nu begeleiders kinderen gaan beschermen tegen spookbeelden, voelt dat vreemd. Je geeft zo het signaal dat die spoken echt bestaan, zeggen ze van Vluchtelingenwerk. Nee hoor, reageert de school meteen, het gaat niet om die vluchtelingen, het gaat om die speciale leerlingen, die hebben structuur nodig en ‘raken in de war als ze ineens iets anders op de route tegenkomen.’

Nieuwe mist in de hyperrealiteit. De fietsbegeleider is uitgegroeid tot Don Quichotproporties, terwijl het in wezen gaat om een leerkracht of ouder die even meefietst. Simpel, klein en pragmatisch.

Overal waar het komende jaar vluchtelingen komen, zullen ook megafoons en vergrootglazen verschijnen, en allerlei goedbedoelende instellingen zonder media-ervaring schieten daarvan in vreemde krampen, terwijl ze juist naar de simpele werkelijkheid terug moeten.

De Efteling bestaat om ons te laten geloven dat de rest van Nederland echt is. Zoiets zei Baudrillard (maar dan over Disneyland). Onze metafysische mist heeft zich inmiddels verspreid tot ver buiten de Droomvlucht en er zal een hoop Hollandse nuchterheid nodig zijn om die te laten optrekken in 2016.