Kerstcrisis in de winkelstraat: ook DA vraagt surseance aan

In de week voor Kerst is het crisis  in de Nederlandse winkelstraat. Nadat eerst Macintosh, eigenaar van schoenenwinkelketens als Scapino, Dolcis en Manfield, dinsdag uitstel van betaling had aangevraagd en gekregen, volgde nog diezelfde dag V&D. Woensdag kon ook DA Retailgroep, van de DA drogisterijen, aan dat rijtje worden toegevoegd. 

De banen van bijna 16.000 werknemers staan op het spel. Uitstel van betaling leidt vrijwel altijd tot een faillissement.

De drogisterijbranche staat al jaren zwaar onder druk. Drogisterijen stunten voortdurend met prijzen – wie voor zijn toiletspullen nog de volle mep betaalt, doet iets niet goed. Shampoo, make-up en zonnebrandcrème, om maar wat te noemen, zijn eigenlijk permanent in de aanbieding. Aanstichter is Kruidvat, de marktleider binnen de branche (896 winkels). De rest kan niet anders dan meegaan in prijsverlagingen.

Bij DA dreigen nu 212 banen te verdwijnen: ongeveer 180 mensen op het hoofdkantoor, nog eens dertig bij de zeven eigen winkels. Nederland telt 266 DA-filialen,maar de overgrote meerderheid hiervan is in handen van franchisenemers. Op hen heeft het uitstel van betaling dat woensdag door de rechtbank in Amsterdam is verleend, geen betrekking. Volgens een woordvoerder van DA blijven alle winkels voorlopig open.

De winkels in de middenmoot van Nederland – niet duur, niet goedkoop, niet heel bijzonder – hebben een moeizaam jaar achter de rug. Eerder dit jaar gingen kledingwinkels Mexx en Etam en schoenenzaken als Schoenenreus en House of Shoes failliet. Hema en Blokker vielen weliswaar niet om, maar kampen wel met miljoenenverliezen vanwege dezelfde ‘middensegmentproblemen’.

De verouderde winkelformules sluiten niet meer aan bij het veranderde koopgedrag van consumenten die massaal op internet kopen.

V&D – voorheen Vroom & Dreesmann,  opgericht in 1887 en sinds 2010 in handen  van de Amerikaanse private-equitymaatschappij Sun Capital – blijkt niet in staat zichzelf opnieuw uit te vinden. Intussen wordt het warenhuis links en rechts ingehaald door goedkope ketens als Action en Primark. Consumenten vallen óf voor spotgoedkope producten óf ze geven veel geld uit bij luxewinkels. 

„Waar het bij Macintosh en V&D aan heeft ontbroken, is een visie”, zegt retaildeskundige Paul Moers. Hij bedoelt: als winkel moet je smoel hebben. Het moet duidelijk zijn waar je voor staat. „Anders red je het niet.” Hij roemt de Bijenkorf, de Nederlandse warenhuisketen die in 2013 besloot vijf van de twaalf filialen te sluiten en zich uitsluitend nog op luxemerken te richten. „Het personeel loopt rond met tablets en er wordt geëxperimenteerd met virtuele paskamers. Allemaal dingen die V&D niet heeft gedaan”, constateert Moers. 
 

Nederland heeft geen #warenhuis probleem maar een #v&d probleem

— paul moers (@paulmoers) December 23, 2015

V&D kwam na een stormachtig begin van het jaar, waarbij het ternauwernood aan een faillissement ontsnapte, in mei met plannen die het bedrijf weer levensvatbaar moesten maken. Volgens topman John van der Ent, die in maart aantrad, had V&D een gebrek aan een „herkenbaar imago” en aan „stijl”. Hij wilde het warenhuis weer „verrassend”, „gezellig” en „spannend” maken. „In 2016 zou het nieuwe V&D van start gaan”, zoals Willem Jan van Andel, de advocaat van V&D, vandaag tegen NRC zegt.

Reclamespotje van ruim een week geleden: 

„Die tijd ís er niet”, zegt Moers. Het warenhuis had onmiddellijk een paar filialen onder handen moeten nemen, zegt hij. Dan had het een verhaal gehad, de interesse van de klant kunnen wekken. Moers: 

Je moet het rokje even optillen en daarna snel weer laten vallen, zeg ik altijd. Creëer reuring, maak lawaai. Vertel dat je bezig bent. Dan geven mensen je het voordeel van twijfel. Door de radiostilte van het laatste half jaar is bij de consument het gevoel blijven hangen dat het helemaal mis is bij V&D. 

Dat Macintosh en V&D gedwongen waren deze week, vlak voor Kerst, uitstel van betaling te vragen, heeft te maken met tegenvallende verkopen in de laatste weken. Voor winkeliers is het vierde kwartaal  traditioneel de beste periode van het jaar. Als het dan tegenvalt, is het echt mis.

In de week van Sinterklaas komt bij V&D normaal ruim 20 miljoen euro binnen, zegt Van Andel, dit jaar bleef het steken op 15 miljoen. „In totaal heeft V&D zo’n 35 miljoen euro gemist in deze laatste twee maanden.” Macintosh kon de inkoop van de nieuwe collectie in januari niet meer financieren.

De uitzonderlijke warmte in november en december, waardoor consumenten minder winterkleding en -schoenen kochten, was de druppel. Maar de bedrijven hadden na de crisisjaren geen reserves over om de klap op te vangen. Macintosh en V&D waren gewoonweg op.