Eigen dijken eerst – en die allerarmsten dan?

Je zult maar een van de honderden miljoenen mensen zijn, vooral vrouwen, die op een klein akkertje proberen om genoeg voedsel uit de grond te halen om je familie te voeden en misschien nog wat te verkopen om zo de school van je kinderen te kunnen betalen. Je hebt bijna niets. Een van de weinige dingen die je hebt, en die je van generatie op generatie is doorgegeven, is de kennis van het weer. Zodat je weet wanneer je moet zaaien en oogsten. Die waarde wordt nu van je afgenomen, want het weer verandert. De droogte duurt langer of je plantjes worden weggespoeld door een onverwachte regenbui. Je kunt er niets aan doen, maar wordt wel steeds verder in de armoede gedrukt.

Dat klimaatverandering leidt tot extremer weer is breed aanvaard en wordt ook in Nederland ervaren en begrepen. Het leidt tot investeringen zoals het Deltaprogramma: jaarlijks €1 miljard tegen tegen de stijgende zeespiegel en hoge afvoer van het rivierwater. In mijn stad Nijmegen is net de nevengeul geopend, kosten €350 miljoen. In het Nederlandse paviljoen op de klimaattop in Parijs wordt vooral verteld hoe graag wij deze kennis willen verkopen aan andere landen. ‘Bring in the Dutch!’.

De grote investering in het Deltaprogramma kwam moeiteloos door de Kamer. Wij hebben de welvaart en het geld om ons te beschermen tegen de nu gevolgen van klimaatverandering. Welvaart die is gebaseerd op het gebruik van fossiele brandstoffen, de belangrijkste oorzaak van het veranderende klimaat. De vanzelfsprekendheid om te investeren in onze eigen bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering, staat in schril contrast tot de verzwegen verantwoordelijkheid die we hebben jegens degenen van wie de oogsten mislukken door het – door onze fossiele welvaart – veranderende weer. De armsten van de armen die niet eens in de buurt komen van het gebruik van fossiele brandstoffen en niets hebben bijgedragen aan dit probleem.

In een beschaving is het normaal dat je verantwoordelijkheid neemt voor de schade die je een ander berokkent. Natuurlijk is ons gebruik van fossiele energie niet bedoeld om anderen verder in de put te helpen, maar het is er wel het effect van. Tien jaar geleden drong in de klimaatonderhandelingen door dat aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering ook nodig was, naast het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. De verhalen van de mensen die getroffen waren door de gevolgen van klimaatverandering kwamen terug in de retoriek van wereldleiders. Daarna werden ze vergeten. Investeringen voor klimaatadaptatie worden nu hoofdzakelijk uitgevoerd door de watermanagers in zones van economische waarde, zoals havens en steden in Indonesië of Vietnam. ‘Bring in the Dutch’! Budgetten die bedoeld waren om de armen te beschermen worden afgebroken. De vrouwen van de akkertjes vertrekken van hun dode land naar de stad. Of naar de fossiele welvaartsstaten.