ING heeft vorig jaar belangrijke onderdelen geschreven van de wet die Nederlandse banken een fiscale aftrek van 350 miljoen euro per jaar geeft op coco’s: een nieuw type obligatie. Ondanks waarschuwingen uit zijn ministerie voor staatssteun koos minister Dijsselbloem (PvdA) er bovendien voor de aftrek alleen voor banken te laten gelden.
Dit blijkt uit interne documenten van het ministerie van Financiën die NRC via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur in handen kreeg.
Uit de documenten blijkt ook dat ING het ministerie aanraadde de aftrek alleen bij de Europese Commissie te melden als men denkt „dat het staatssteunrisico wel meevalt”.
Het is verplicht een vermoeden van staatssteun bij de Europese Commissie te melden. Volgens hoogleraar Sweder van Wijnbergen blijkt uit de documenten dat dit door Dijsselbloem (ook Eurogroepvoorzitter) „bewust niet gemeld is en dat er in samenwerking met de banken zelfs naar formuleringen gezocht is om de Commissie op een dwaalspoor te brengen”. Hij vergelijkt dit met de Securitel-affaire bij het ministerie van Economische Zaken eind jaren negentig, waar met medeweten van ambtenaren werd geprobeerd de Europese Commissie te misleiden.
Succesvolle bankenlobby
Uit de documenten blijkt dat banken, aangevoerd door ING, al sinds 2011 lobbyden bij Financiën om de coco’s fiscaal aftrekbaar te maken. Ze stelden dat ze anders minder kredieten kunnen verlenen.
De lobby werkte, de aftrek werd vorig jaar zomer geregeld via een nota van wijziging bij de Fiscale Verzamelwet 2014. ING kreeg conceptversies van de wet toegestuurd en voorzag die van commentaar. Vrijwel alle door ING voorgestelde aanpassingen werden daarna letterlijk in de wettekst en toelichting overgenomen.
Ook ABN Amro-topman Gerrit Zalm was betrokken bij het proces. Hij belde vorig jaar met succes naar Dijsselbloem om verwijzingen naar banken uit de wettekst te halen.
Vanuit academische kringen is er kritiek dat de complexe coco’s het bankensysteem onveiliger maken. Toezichthouder AFM oordeelde in maart dat coco’s niet geschikt zijn voor de meeste particuliere beleggers.
Volgens marktonderzoeker Dealogic werd dit jaar wereldwijd ruim 100 miljard dollar aan coco’s op de markt gebracht. Nederland prijkt op plek zeven van wereldwijde coco-uitgevers dankzij coco’s die de Rabobank (1,5 miljard euro) en ING (2,25 miljard dollar) uitbrachten. In september kondigde ABN Amro ook aan coco’s uit te gaan geven.
Opmars van coco’s
Vrees voor oordeel Brussel
Uit de documenten blijkt dat er bij zowel de banken als het ministerie de sterke vrees leeft dat Nederland door de Europese Commissie van staatssteun beschuldigd kan worden, omdat alleen banken de aftrek wordt gegund. Ambtenaren waarschuwden ook dat als niet-banken zich bij de rechter op het gelijkheidsbeginsel beroepen dat de schatkist „enkele honderden miljoenen euro’s” kan kosten.
Dijsselbloem schrijft op interne notities dat hij een voorkeur heeft om coco’s voor alle bedrijven aftrekbaar te maken mits daar geld voor is. Dat geld is er niet.
Desgevraagd stelt het ministerie van Financiën dat de voorgestelde wijzigingen van ING „voor een deel zijn overgenomen en voor een deel ook niet” en benadrukt dat op andere momenten „suggesties van ING/de banken niet zijn overgenomen”.
ING zegt dat het optrad namens de Nederlandse Vereniging van Banken en dat ING „actief” financiële regelgeving en toezicht probeert te verbeteren. De bank vindt het staatssteunrisico „in de uiteindelijke vorm van de regelgeving acceptabel”.