Een auto besturen zonder je handen aan het stuur of je voeten op de pedalen, dat is even wennen. Je hebt het gevoel dat het voertuig er met jou vandoor gaat. Zodra je een file of een scherpe bocht nadert, zet je je toch schrap.
Maar de botsing blijft uit. Want onlangs introduceerde Tesla de langverwachte Autopilot-functie. Dankzij een softwareupdate kunnen de recente Model S modellen sinds 2014 zelfstandig rijden en zich - meestal - keurig aan de regels houden. Mits er goedkeuring komt van de RDW, en die verwacht Tesla “heel snel”.
Losse handjes
De techniek is niet nieuw; geavanceerde rijassistenten zitten in de optiepakketten van bijna elke auto. Denk aan de waarschuwing als je de rijbaan dreigt te verlaten, de parkeerhulp of de cruise control die zichzelf aanpast aan de snelheid van het verkeer. Op testbanen van fabrikanten als Ford, Daimler, Audi, Toyota of Volvo wordt al jaren met losse handjes gegeven, Google en Apple ontwikkelen hun eigen robotauto’s. Maar Tesla is de eerste fabrikant die gewone bestuurders de mogelijkheid geeft om dat ook op openbare weg te doen. In de VS werkt het al, Europese Tesla-rijders wachten op het oordeel van de RDW.
Hoe werkt het in de praktijk? Tesla stelt een uurtje een testmodel ter beschikking, voor een rondje vanaf het hoofdkantoor in Amsterdam. Ik - ik bedoel de auto - stuurt de A9 op richting Amersfoort. Zolang er duidelijke lijnen op de weg zitten werkt het systeem vlekkeloos. Bij afritten adviseert Tesla zelf het stuur over te nemen omdat je anders te hard de bocht in duikt. Rijdt er een auto voor je dan is het geen probleem, want zodra die afremt past de autopiloot de snelheid ook aan en snijd je met een meer menselijke benadering de bocht aan. Het stuur overnemen gaat vanzelf door een kleine beweging met het stuur te maken of de rem aan te tikken.
Vage lijnen
Twee motoragenten passeren. Ze worden begroet met twee vrolijk zwaaiende handen. Even later, als de autopiloot een politieauto inhaalt, kijken de agenten niet op of om. Op de A2 is een stuk van het wegdek ‘geschraapt’ en staan alleen wat vage gele lijnen. Dat blijkt genoeg om de autopiloot in het gareel te houden. Terwijl Tesla-topman Elon Musk juist onduidelijke markering als een risico beschouwde - hij adviseert bestuurders de handen toch aan het stuur te houden.
Ook al weet de auto zelf de weg, je moet altijd in staat zijn het voertuig weer over te nemen. Even een sms’je tikken is nog gewoon verboden.
Assisted driving systemen zijn inmiddels gemeengoed, zoals waarschuwingen als je van rijbaan dreigt te veranderen of parkeren zonder handjes. Bij Tesla loopt het het erg soepel, ook op hoge snelheid en op een drukke weg. Het is knap hoe je de auto zelf van rijbaan kunt laten veranderen door alleen richting aan te geven. Je moet wel eerst kijken of er niemand in je dode hoek zit of met hoge snelheid aan komt zeilen - het bereik van de sensoren is beperkt.
Toch een boete
Een route intikken in het navigatiesysteem en dan een dutje doen, zover is Tesla nog niet. De scenario’s zijn beperkt gehouden. Vanaf stilstand werkt de autopiloot alleen als er een andere auto voor je staat. In de file is het handig dat je niet hele tijd zelf hoeft af te remmen en of optrekken. Adaptive cruise control-systemen kunnen dat ook, maar die houden de bocht niet. Rond de 140, 150 kilometer per uur moet je het stuur zelf weer overnemen.
Als de auto niet langer automatisch durft te rijden, geeft ie een waarschuwing: eerst alleen visueel en daarna met een harde piep. De snelheid wordt aangepast aan de snelheidsborden, zowel de vaste ronde borden als matrixborden. Het werkt niet foutloos; tijdens de test rijdt de autopiloot met 82 kilometer per uur door een bocht waar je 70 mag. Dat zou op de snelweg een boete opleveren van zo’n vijftig euro. Er zijn meer gevallen bekend dat de autopiloot iets te veel haast heeft. Het systeem wordt vanzelf beter, belooft Tesla. En nee, boetes zullen ze niet betalen als de autopiloot te snel rijdt.
De afstand ten opzichte van het verkeer voor je is stapsgewijs aan te passen: één tot zeven auto’s afstand. Bij een stoplicht remt de autopiloot af op één auto afstand. Dat is veiliger, maar anders weggebruikers zullen er weinig begrip voor op kunnen brengen. Sportief rijden is er niet bij; de autopiloot doet geen recht aan het pittige karakter van de Tesla Model S P90 D. Daarentegen neemt de auto wel af en toe een bocht aan de snelle kant. Misschien dreigt er geen gevaar maar andere weggebruikers zouden het als agressief kunnen ervaren.
Negeer je de waarschuwingen, dan krijg je dit:
Auto op afroep
Nog een functie die Tesla voorbereidt: de auto op afroep. Wat is er handiger dan de auto om de hoek te parkeren en ‘s ochtends automatisch voor de deur te laten verschijnen? Een auto zonder bestuurder, dat is nog niet toegestaan op de weg. Alleen op eigen terrein, zegt de Tesla-verkoper Jesse Pomp, “maar hoe moet je controleren? Met GPS?” Michael Knight deed het al wel, door Kitt via de telefoon op te roepen.
Slecht weer
De Autopilot-functie (als optie 2.500 dollar, kosten voor activering achteraf: 3.000 dollar) lijkt met name handig in de file en op lange stukken autoweg waar je anders de cruise control aan zou zetten. Tesla noemt het een bèta-versie die vanzelf slimmer wordt naarmate meer bestuurders het systeem activeren. De autopiloot zal het beduidend moeilijker hebben onder andere weersomstandigheden, zoals mist, sneeuw of een nat glimmend wegdek. Dat is de reden dat andere fabrikanten voorzichtiger zijn met het invoeren van hun zelfrijdende auto’s, zeker omdat de regels nog niet duidelijk zijn.
Nu Tesla als relatief kleine fabrikant deze stap zet en RDW-goedkeuring afdwingt, zullen ook de grote merken over de brug komen met hun autopiloten. Volvo belooft een kordate oplossing: de Zweedse autofabrikant belooft volledig aansprakelijk te zullen zijn voor ongelukken met zelfrijdende Volvo’s.