Wij zijn allemaal Jennifer Lawrence

Ze is 25, multimiljonair, en dan nog ontevreden over haar salaris ook? Waar gaat dit over? Nou, vorig jaar december lekte uit dat actrice Jennifer Lawrence en haar collega Amy Adams minder betaald kregen voor hun rol in de film American Hustle dan hun mannelijke tegenspelers. Producent Sony betaalde de vrouwen 7 procent van de winst van de film, de vier mannen kregen 9 procent.

En ja, dat gaat dus ergens over. Want je kunt denken: miljonair van 25 loopt een paar ton mis. Maar kunt het ook zo bekijken: vrouw verdient ongeveer een kwart minder dan een mannelijke collega in dezelfde functie. En zoals wel vaker is dit Hollywoodverhaal een uitvergroting van hoe het ‘bij ons’ gaat.

Want ook in Nederland verdienen mannen meer dan vrouwen. In 2012 gemiddeld 18,6 procent per uur, berekende het CBS. Deze ‘loonkloof’ heeft verschillende oorzaken. ‘Typische vrouwenberoepen’, in de zorg of in het onderwijs, betalen bijvoorbeeld minder dan het bedrijfsleven. Ook slecht voor je salaris: er een paar jaar tussenuit gaan als er kinderen komen. Het zet niet alleen de salarisgroei op pauze, een terugkeer is vaak gekoppeld aan een relatief laag loon. En dan is er deeltijdwerken – ongeveer drie op de vier vrouwen doet dat. Bij de mannen is dit één op de drie. En een (beter betaalde) promotie gaat nou eenmaal vaker langs je heen als je niet van maandag tot en met vrijdag op kantoor bent.

Klinkt allemaal best verklaarbaar.

Maar wanneer je deze factoren eruit filtert, blijft er nog steeds een verschil over. Bij de overheid was dat in 2012 gemiddeld 4 procent, bij bedrijven 8 procent, voor hetzelfde werk. Kinderen maken de boel erger – voor vrouwen. Dat is het sterkst bij vrouwen in het bedrijfsleven met thuiswonende kinderen, zij verdienden gemiddeld 14 procent minder dan mannelijke collega’s.

Ook al wordt de loonkloof in Nederland al vijftig jaar kleiner, er zijn dus nog steeds vrouwen die minder betaald krijgen voor hetzelfde werk dan hun mannelijke collega’s. Hoe kan dat?

Deze vraag is een stuk moeilijker te beantwoorden. Een mogelijk verklaring is dat vrouwen minder vaak overwerken dan mannen (39 procent, tegenover 31 procent): volgens het CBS is het „aannemelijk” dat overwerk leidt tot een hoger uurloon.

Een andere, vaak gehoorde verklaring – die ook Lawrence geeft – is dat vrouwen minder goed onderhandelen. Dat ze sneller meedenken met een ander. Dat ze áárdig willen (of moeten) zijn. Of dit waar is, valt lastig aan te tonen. Het CBS zegt geen cijfers te hebben over verschil in onderhandelen, maar zegt dat er „op dit vlak wel verschillen kunnen bestaan”.

Maar moeten we het eigenlijk aan individuele vrouwen overlaten om dit verschil weg te onderhandelen? Als bedrijven en organisaties daar écht iets aan willen doen, kunnen ze dat ook organiseren.

Het enorme Australische telecombedrijf Telstra doet dat door salarissen van mannen en vrouwen te vergelijken. Als er een salarisgat bij vergelijkbare functies wordt opgespoord, is er budget om dat weer aan te vullen.

En Ellen Pao, tot deze zomer interim-directeur van nieuwssite Reddit, zei in een interview met The Wall Street Journal dat Reddit bij sollicitatieprocedures niet onderhandelt over salarissen. Mannen kunnen het vaak beter, zei ze, en soms worden vrouwen „gestraft” als ze willen onderhandelen. Hoe is dat eigenlijk in uw bedrijf?

Daarom is deze zeldzame (en onbedoelde) openheid van Sony zo’n zegen. Natuurlijk wisten we al dat vrouwen in Hollywood slechter betaald worden dan mannen, maar Jennifer Lawrence kreeg het in haar geval wel heel duidelijk voor haar kiezen. En ook al was ze in eerste instantie terughoudend vanwege haar ‘bevoordeelde’ positie: uiteindelijk begreep ze dat salaris niet alleen gaat over geld. Salaris is ook een indicatie van hoe serieus je wordt genomen.

Eigenlijk zou Lawrence méér moeten krijgen dan haar mannelijke collega’s. Vrouwen in Hollywood hebben gemiddeld een aanzienlijke kortere carrière. Mannen, vooral blanke mannen trouwens, verdienen niet alleen gemiddeld meer per rol, ze blijven ook veel langer veel verdienen. En krijgen dan weer leuke jonge tegenspeelsters. Voor vrouwen ouder dan 40 zijn er nog amper rollen. Het zal niet lang duren voor de 25-jarige Lawrence in werkelijk élk interview gevraagd wordt naar haar mening over botox.

Daarom dus.