Eerste woord dat Hitler googelt: Weltherrschaft

In de Cineplex-bioscoop van het Beierse Passau zitten zo te zien alleen studenten. Jong, hip en goedlachs. Iedereen is vol verwachting, want vanavond staat Hitler op het programma. Niet die boze schaduw uit het verleden, maar een knuffelbare, hedendaagse versie. Deze Hitler is al sinds 2012 terug in Duitsland. Althans als personage in de bestseller Er ist wieder da van Timur Vermes, nu verfilmd door David Wnendt.

Studentes in de stoelen naast mij moeten aan een stuk door lachen als die rare Führer na zijn ontwaken zijn eerste aarzelende stappen zet in hedendaags Berlijn. Hij moet leren omgaan met das Internetz – geweldige uitvinding. Het eerste woord dat hij googelt:Weltherrschaft. De zaal schatert. Ofschoon er signalen zijn dat er wel iets scheelt aan deze knuffelhitler. Hij knalt zonder pardon een hondje neer dat hem bijt.

Buiten de gerieflijke bioscoop speelt in een soort parallelle werkelijkheid het drama van de vluchtelingencrisis. Ook vanavond worden er weer asielzoekers uit treinen gehaald en naar de biertent achter het station gebracht, om te worden herverdeeld over de aanmeldcentra in heel Duitsland. De euforie van de augustusmaand, toen velen op de perrons stonden met knuffels en applaus, heeft plaats gemaakt voor bedenkingen. Hoe moet dit verder?

Normaal biedt het duister van de bioscoop vergetelheid voor het alledaagse zuur. Maar niet bij Er ist wieder da. Tussen boek en verfilming zijn vier jaar verstreken. Intussen is Duitsland veranderd. Dat laat Wnendt in zijn film zien en de zaal lacht het laatste half uur niet meer.

De beweging van patriotten die het ‘avondland’ tegen de islam willen verdedigen, marcheert, „Wir sind das Volk” brullend. over het witte doek. De Hitler van Wnendt is een vanzelfsprekende antisemiet die agressieve neo-nazi’s loopt op te hitsen. Hedendaagse agitatoren, waaronder ook de Nederlands politicus Geert Wilders, passeren de revue.

Duitsland komt niet van Hitler af, hij zit in het DNA van het land. Als het doek valt, schuifelt het publiek naar buiten. Niemand praat. Niemand lacht. Zijn ze er wéér ingetrapt.