Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.

Economie

Rapport: MH17 neergeschoten door Boek-raket

Volgens voorzitter Tjibbe Joustra van de Onderzoeksraad voor Veiligheid was het overgrote deel van de passagiers op slag dood.

De zaal waar het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) met de resultaten van het onderzoek naar de oorzaak van de ramp met vlucht MH17 wordt gepresenteerd, met op de achtergrond een deel van het gereconstrueerde vliegtuig.
De zaal waar het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) met de resultaten van het onderzoek naar de oorzaak van de ramp met vlucht MH17 wordt gepresenteerd, met op de achtergrond een deel van het gereconstrueerde vliegtuig. Foto: David van Dam

Vlucht MH17 is vorig jaar neergeschoten door een Boek-raket van Russische makelij. Het overgrote deel van de passagiers was op slag dood. Slechts enkele passagiers hebben wellicht, buiten bewustzijn, nog maximaal een minuut geleefd.

Dat heeft voorzitter Tjibbe Joustra van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) gezegd tijdens de presentatie van het onderzoeksrapport over de toedracht van de crash. Daarin wordt Oekraïne als een van de schuldigen aangewezen, omdat het land heeft nagelaten het luchtruim te sluiten terwijl het op de hoogte was van de militaire activiteiten in het oosten.

Volgens het onderzoek ontplofte een rakethoofd van het type 9N314M op enkele meters afstand boven de linkerkant van de cockpit van het vliegtuig, waardoor de voorkant van het vliegtuig afbrak en de rest in de lucht uiteenviel. Volgens de OVV is het gebied waarin wrakstukken zijn neergekomen 50 vierkante kilometer groot. De raket is afgevuurd uit een gebied van 320 vierkante kilometer. De exacte lanceerlocatie heeft de OVV niet aan kunnen wijzen.

Luchtruim had gesloten moeten zijn

Volgens Joustra zijn de risico’s van het vliegen boven Oost/Oekraìne niet adequaat ingeschat. Dat Malaysia Airlines boven het conflictgebied vloog, was geen uitzondering. “Vrijwel iedereen vloog over het gebied,” aldus Joustra. “Omdat iedereen dacht dat het veilig was.”

Op de dag dat MH17 van de radar verdween vlogen 160 vliegtuigen over Oost-Oekraïne. In de drie dagen ervoor gingen er vluchten van 61 maatschappijen uit 32 landen over het gebied. Volgens de OVV was Oekraïne op de hoogte dat er luchtafweergeschut werd gebruikt dat tot de vlieghoogte van commerciële vluchten kon reiken en had het land daarom het luchtruim moeten sluiten.

Twitter avatar arjenschreuder arjen schreuder Reconstructie toestel vlucht MH17 op vluegbasis Gilze-Rijen http://t.co/nTSDNZ3ZVD

Nabestaanden als eerste ingelicht

Nabestaanden van de rampvlucht van 17 juli vorig jaar zijn vanochtend als eerste ingelicht over de bevindingen. Zij kregen te horen dat partijen langs elkaar heen werkten bij het verzamelen van informatie over de passagierslijst en het vaststellen van de identiteit van de slachtoffers. Daardoor duurde het twee tot vier dagen voordat alle nabestaanden van de Nederlandse slachtoffers waren geïnformeerd.

Het onderzoeksrapport behandelt vier vragen: wat de toedracht is van de crash, waarom het toestel over Oost-Oekraïne vloog, waarom niet direct na de ramp bekend was wie er in het vliegtuig zat en wat de slachtoffers gemerkt hebben van de crash.

Het volledige rapport:

Geen antwoord op de schuldvraag

De conclusies van de OVV bevestigen de aanname over een Boek-raket die het vliegtuig uit de lucht zou hebben geschoten, maar op de schuldvraag gaat het OVV niet in. Daarover gaat een internationaal team van openbaar aanklagers, het Joint Investigation Team (JIT) onder leiding van Nederland. Hun bevindingen worden naar verwachting in de loop van 2016 gepresenteerd. In een reactie op het rapportzegt het Openbaar Ministerie dat het onderzoek doorgaat, en dat het nog altijd op zoek is naar getuigen.

Tot vandaag wezen de meeste signalen op de conclusie dat MH17 per vergissing zou zijn neergeschoten door pro-Russische separatisten. De separatisten zouden kort voor de crash de beschikking hebben gekregen van een Boek-raketinstallatie uit Rusland. Een raket zou zijn gelanceerd vanaf een tarweveld ten zuiden van de plaats Snizhne, tussen het dorp Pervomaisk’yi en het gehucht Rode Oktober. Het tarweveld, op ongeveer dertig kilometer van de laatst bekende positie van het toestel, kwam in beeld door foto’s die een inwoner van het plaatsje Torez enkele minuten na de crash maakte, met een rookpluim die verdacht veel lijkt op het spoor van een afgeschoten Boekraket. Ook publiceerde de VS kort na de crash een satellietfoto van deze locatie.

Russen beweren tegenovergestelde

Vanochtend hield de Russische wapenfabrikant van de Boek-raketten, Almaz-Antey, een persconferentie waarin het eigen onderzoeksresultaten naar de toedracht van de crash presenteerde. Volgens het bedrijf, in handen van de Russische staat, is vlucht MH17 geraakt door een oud model Boek-raket het type 9M38. Het is een oud type Sovjet-raket dat wordt gebruikt door het Oekraïense leger en dat zou zijn afgevuurd bij de plaats Zarotsjsjenskoje.

Twitter avatar arjenschreuder arjen schreuder Het verschil van inzicht met Rusland over welk type raketkop MH17 deed neerstorten. http://t.co/nwVnTxbZWI
Lees vandaag in NRC Handelsblad: Publicitair tegenoffensief Moskou