Een echte prijsvechter, maar dan in de beveiliging

Het is niet alleen een „onzalig idee” en een „ideologisch ding”, ook zakelijk gezien „slaat het nergens op”. Vraag topman Gert Askes van het grootste beveiligingsbedrijf van Nederland naar het kabinetsbeleid om beveiligers weer in dienst te nemen, en hij raakt opgewonden.

Askes leidt G4S Nederland, bekend van onder meer de donkerblauwe gepantserde geldbusjes die pinautomaten bijvullen, en de beveiligers op Schiphol.

„We willen een kleinere overheid, maar we maken hem groter. We willen minder geld uitgeven, maar we doen het tegenovergestelde”, zegt hij over dat ‘inbesteden’. Volgens Askes is de belastingbetaler door het PvdA-paradepaardje 50 procent meer kwijt dan als er G4S-beveiligers zouden rondlopen op ministeries en in gevangenissen.

Kamerbrief over opnieuw in dienst nemen van mensen in de lagere loonschalen

Als het aan Askes ligt gaat G4S Nederland (omzet 365 miljoen euro in 2014, 7.000 werknemers) juist veel méér doen voor de overheid. Van gevangenispersoneel leveren tot het verhuren van meer soorten toezichthouders aan gemeentes (ook wel boa’s, bijzondere opsporingsambtenaren, genoemd) en het uitvoeren van ondersteunend politiewerk.

G4S (Group 4 Securicor) is een gigantisch conglomeraat dat in 110 landen veiligheid probeert te verkopen in zo ongeveer iedere denkbare variant. Het levert kantoorbeveiligers in de VS, gevangenispersoneel in het Verenigd Koninkrijk , escortes in gepantserde wagens in Afghanistan en beveiligers tegen piraterij voor schepen die door de Golf van Aden varen. Met dat alles haalde het vorig jaar een omzet van 8,5 miljard euro.

Hier kan je de mensen van G4S tegenkomen:

Met 611.000 werknemers wereldwijd is het zelfs de derde grootste particuliere werkgever ter wereld, blijkt uit een ranglijst van zakenblad Fortune. Alleen de Amerikaanse supermarktreus Walmart en het Taiwanese moederbedrijf van iPhone-maker Foxconn hebben meer mensen in dienst.

Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste markt voor het concern, goed voor 23 procent van de jaaromzet. Voor Askes is het Verenigd Koninkrijk, waar outsourcen tot kunst is verheven, het grote voorbeeld. G4S runt er bijvoorbeeld (jeugd-)gevangenissen en asielzoekerscentra en doet er veel voor de politie.

Of bekijk de video:

Nederland zou er nog wat van kunnen leren, vindt hij. Laatst was Askes op bezoek in Lincolnshire. G4S doet daar een heleboel dingen die in Nederland agenten doen.

Daar hebben ze gekeken naar wat de echte politietaken zijn en doen wij de rest. Zoals een arrestant van A naar B rijden. Dus als de politie iemand aanhoudt die dronken is, komen wij hem met ons arrestantenbusje ophalen en brengen wij hem naar het bureau.

Van de ongeveer 2.000 mensen van het politiekorps nam G4S een kwart over en voerde aanzienlijke besparingen – miljoenen ponden per jaar – door door allerlei taken over te nemen. Het beveiligingsbedrijf neemt nu onder meer aangiftes op, doet een deel van de administratie, beheert het wagenpark en doet het arrestantenvervoer. „Daardoor kan de politie op straat blijven. En omdat wij dat soort werk efficiënter doen, kan men het geld dat men bespaart weer investeren in nieuwe agenten.”

Facturen voor dode mensen

Maar uit het Verenigd Koninkijk komen niet alleen hosannaverhalen. G4S won het veiligheidscontract van de Olympische Spelen in Londen, maar wist niet genoeg beveiligers te leveren. Uiteindelijk moesten extra militairen worden ingezet, die G4S heeft betaald. Ook nam het bedrijf na een onzorgvuldig screeningproces (aldus een ex-topman) een Brit aan die later veroordeeld bleek te zijn voor vuurwapenovertredingen. Na aankomst voor een beveiligingsopdracht in Irak in 2009 vermoordde hij twee collega’s.

G4S betaalde in het Verenigd Koninkrijk vorig jaar 109 miljoen pond aan de overheid om weer in aanmerking voor opdrachten te komen. Die waren op losse schroeven komen te staan toen bleek dat G4S een concurrent (naar eigen zeggen per abuis) jaren te hoge facturen stuurde, bijvoorbeeld voor het volgen van mensen met elektronische enkelbanden terwijl die mensen al overleden waren.

En dit jaar publiceerde inspectiedienst Ofsted een uiterst kritisch rapport over hoe G4S de jeugdgevangenis van Rainsbrook runde. G4S-personeel zou zich „grof misdragen”, de jongeren vernederen, racistisch bejegenen en onder invloed van drugs werken. G4S raakte het contract voor de instelling kwijt, maar mocht andere contracten houden omdat het wel goede evaluaties had.

Groeiende macht

Voor criticasters is dat soort voorbeelden redenen om vraagtekens te plaatsen bij de groeiende macht van particuliere beveiligingsbedrijven. Onder invloed van bedrijven en overheden die allerlei veiligheidstaken uitbesteden , is de wereldwijde veiligheidindustrie sinds de jaren tachtig enorm gegroeid. Marktonderzoeker Freedonia stelt dat er dit jaar 240 miljard euro in omgaat en dat de industrie onder meer onder invloed van de angst voor criminaliteit en terrorisme met 6 procent per jaar groeit.

„Het klassieke argument dat vaak gebruikt wordt, is dat grote bedrijven zo machtig worden dat zij de dienst gaan uitmaken en dat overheden afhankelijk worden. Dit zou vooral in het veiligheidsdomein erg ongewenst zijn”, zegt Askes.

Volgens hem is dat onzin omdat overheden via wetgeving strenge regels kunnen opstellen en altijd weer afscheid kunnen nemen van niet goed functionerende partijen.

De topman stelt dat uitbesteden zorgt voor meer efficiëntie.

Om een voorbeeld te noemen: in Nederland zijn er waarschijnlijk weinig mensen die durven te beweren dat de Nationale Politie een efficiënte en effectieve organisatie is. Met meer uitbesteden kun je voor de belastingbetaler veel verbeteringen boeken.

De vraag is of dat niet ten koste gaat van de werknemers; zij lijken de dupe van die zoektocht naar efficiëntie. Maar ook van de moordende concurrentie in de beveiligingsbranche die de tarieven omlaag haalt. Volgens ABN Amro-sectoranalist Eric Huliselan is „bewaking een commodity geworden”, een bulkgoed. „Dat betekent een forse druk op de tarieven en marges. Opdrachtgevers verwachten het zo efficiënt en goedkoop mogelijk.”

FNV Beveiliging-bestuurder Yolanda Reus zegt dat de marges in de loop der jaren „flinterdun” zijn geworden. „Dat gaat echt ten koste van de mensen.” Volgens haar zitten veel beveiligers in financiële problemen – „ Het loonbeslag in de sector is bovengemiddeld hoog.”

Daar komt bij dat beveiligers vanwege de flexibiliteit die opdrachtgevers eisen steeds moeilijker hun gezinsleven kunnen plannen.

Maar dat de overheid weer beveiligers in dienst neemt omdat ze het in overheidsdienst beter zouden hebben, wuift Askes weg als „absolute onzin”. Lonen in de beveiligings-cao liggen tussen de 1.750 euro en 2.500 euro bruto per maand en door de onregelmatigheidstoeslagen is dat volgens Askes beter dan in veel andere dienstverlenende beroepen.

Vechten voor een dubbeltje

De druk op de tarieven ontkent hij niet. „Iedere aanbieder in de branche vecht voor een dubbeltje en dat betekent dat je morgen hetzelfde moet doen voor negen cent.” G4S zoekt daarom naar lucratievere, „grote gecompliceerde opdrachten”. Neem het contract met Bank of America waarbij het in 63 landen (van Nederland tot Malawi) precies dezelfde veiligheidsdiensten levert. Ook wil G4S zich veel meer richten op data-analyse, training op basis van virtual reality en cyberveiligheid.

Meer voor de overheid in Nederland doen, zoals in het Verenigd Koninkrijk, hoort daar ook bij. Al is het niet zo dat G4S nu niets voor de Nederlandse overheid doet. Zo installeert en onderhoudt het de nieuwe betaalzuilen die binnenkort op 150 politiebureaus staan, waar met pin, creditcard en cash (openstaande) boetes kunnen worden betaald. En het bedrijf levert boa’s voor straattoezicht in onder meer Almere.

Maar voor Askes is dat niet genoeg. Hij wil weer personeel voor gevangenissen leveren. Hij wil dat het plan om voetbalhooligans elektronisch in de gaten te houden, doorgaat. „We hebben een succesvolle pilot gedaan met de KNVB waaruit blijkt dat het de politie ontlast en het rond het stadion veiliger is. Het plan ligt klaar, maar nu moet de politiek op een knop drukken.” G4S wil ook meer soorten straatwachten leveren. Er zijn zes verschillende soorten straatwachten in Nederland en beveiligingsbedrijven mogen daar maar één type van leveren.

Volgens de topman kan dat alles prima zonder het geweldsmonopolie van de overheid aan te tasten.

In België zijn onze mensen bewapend. Of ga eens naar Zuid-Afrika, daar weet je niet wat je ziet. In Nederland is de afspraak dat het geweldsmonopolie bij de overheid ligt. Prima, maar de wetgever kijkt nu wel erg krampachtig naar onze bevoegdheden.