Nageslacht en ontkookte eieren

Vannacht zijn op Harvard University de jaarlijkse Ig Nobelprijzen uitgereikt, voor onderzoek dat mensen laat lachen en dan aan het denken zet. De prijs is een grap, maar een serieuze grap. Door onze redactie wetenschap

18 september 2015

Scheikundigen spelen toneel, gisteren tijdens de uitreiking van de Ig Nobelprijzen aan Harvard University. — *Scheikundigen spelen toneel*, gisteren tijdens de uitreiking van de Ig Nobelprijzen aan Harvard University. Foto REUTERS/Gretchen Ertl

Oplettende doktoren wisten het al: als een patiënt extra buikpijn krijgt als hij over een verkeersdrempel rijdt, zou het wel eens een blindedarmontsteking kunnen zijn. Ondernemende doktoren in Oxford en Aylesbury namen de proef op de som. Ze vroegen bij een Eerste Hulp in Buckhamshire 101 patiënten met een mogelijke blindedarmontsteking naar hun verkeersdrempelervaring. 64 patiënten waren over een drempel naar het ziekenhuis gekomen en 54 hadden extra pijn gevoeld. Een beetje weinig drempels vonden de doktoren achteraf, maar op het ziekenhuisterrein bleken precies tijdens het onderzoek tijdelijk een aantal drempels te zijn verwijderd. Na veel rekenen en controle van ziektegeschiedenissen werd in het kerstnummer van de British Medical Journal in 2012 de uitkomst gemeld: wie met een zere buik in het ziekenhuis komt en geen extra pijn had op een verkeersdrempel, heeft waarschijnlijk géén blindedarmontsteking. Daarmee is drempelpijn een sterker criterium dan bekende appendixaanwijzingen zoals misselijkheid en zich verplaatsende pijn. Maar: meer verkeersdrempelonderzoek is nodig.

Antropologie Maximaal 1,63 copulaties per dag volstaan

Mannen, opgelet! 110 permanent beschikbare vrouwen zijn genoeg voor maximaal nageslacht. Een grotere harem leidt niet tot meer verwekte kinderen. Dat is de conclusie van twee Oostenrijkse antropologen die besloten eens te gaan rekenen aan een van de beroemdste mannelijke voortplantingssuccessen aller tijden. Ze schreven erover in PLOS ONE (februari 2014). volgens een Frans verslag uit 1704 zou de Marokkaanse sultan Moulay Ismaël (1672-1727) toen al ruim elfhonderd kinderen hebben verwekt, zo’n 600 zonen en 500 dochters. De diplomaat Dominique Busnot constateerde toen ook dat de sultan vier officiële vrouwen had en 500 concubines, in een streng bewaakte harem. Kan dat? De antropologen gingen rekenen met allerlei modellen van vruchtbaarheid, miskramen, menstruatiesynchronisaties, eisprongbewustzijn en geslachtgemeenschapsgewoonten.

En ja hoor: Ismaël zou met dagelijks 0,83 tot 1,63 maal geslachtsgemeenschap (afhankelijk van de gekozen variabelen) al die kinderen makkelijk kunnen verwekken. En meer dan 110 vrouwen zijn dus niet nodig.

Biologie Kip met kleistaart gaat lopen als een dino

Hoe kom je erachter hoe dinosauriërs lang geleden over de aarde stampten? Simpel, je wordt creatief met kip. Als vogels de levende nazaten van dino’s zijn, moet uit een kippenloopje wel af te leiden zijn hoe tweepotige dino’s ooit liepen, dachten onderzoekers uit Chili en de VS. Alleen missen kippen die typische dinozwiepstaart. Zo’n staart beïnvloedt het zwaartepunt van een dier. Geen probleem: de onderzoekers knutselden dinostaarten uit klompjes klei en houten stokjes, en zetten die met klittenband vast aan het achterste van vier kuikens. Steeds als de kuikens gegroeid waren, kregen ze een grotere nepstaart omgebonden. Het eindresultaat? Een dinokip met een soort gootsteenontstopper aan haar achterste, die niet vanuit haar knieën liep, zoals de meeste kippen doen, maar vanuit haar heupen. Dino’s liepen waarschijnlijk net zo. Leuk gevonden, maar de onderzoekers geven toe dat het zwaartepunt van vogels in de evolutie vooral verschoof toen ze grotere vleugels kregen. Een echte dinokip heeft een staart en is vleugelloos. Aan vlegelamputaties begonnen de onderzoekers niet (PLOS ONE, februari 2014).

Scheikunde Gedeeltelijk ‘ontkoken’ van gekookt ei

„Ja, we hebben een methode gevonden om een ei te ontkoken”, zegt Gregory Weiss, hoogleraar scheikunde aan de University of California in Irvine. En daarvoor haalde hij gisteren een Ig-Nobelprijs op. OK, de Ig-Nobeljury maakt ervan het gedeeltelijk ontkoken. Maar zelfs dat is al veel gezegd. De prijs had ook naar de voorlichters van de universiteit kunnen gaan. Voor het meest inventieve persbericht over wetenschap.

Wat Weiss niet kan is een gekookt ei, met wit eiwit, een halfzachte gele dooier en een intacte kalkschaal, terugbrengen naar zijn slijmerig doorzichtig en vloeibaar gele toestand. En een kuiken komt er nooit meer uit.

Weiss loste een biotechnologisch probleem op. Farmaceutische industrieën herprogrammeren bacteriën en gekweekte cellen genetisch om ze veel van één soort eiwit te laten maken. Zij zien hun kostbare eiwit soms vervelend klonteren. Als plaques in de hersenen van een alzheimerpatiënt. Er zijn dure herstelmethoden. Maar met ureum en een snel ronddraaiende kunststof staaf kan het ook, vond Weiss. Dan ontstaat er weer actief eiwit. Maar geen ei. En hij kan alzheimer ook niet genezen.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 18 september 2015

NRC Handelsblad

Wetenschap

Nageslacht en ontkookte eieren

NRC Handelsblad

Gerelateerd in ons archief

Gerelateerd in ons archief

Gerelateerd in ons archief