10 tips voor journalisten

Ik las de laatste bladzijden van Connie Palmens nieuwste roman Jij zegt het, geschreven vanuit dichter Ted Hughes, de weduwnaar van Sylvia Plath die zichzelf vergaste, weduwnaar ook van een tweede vrouw die zichzelf vergaste. Op dat moment werd het nieuws gebracht dat Joost Zwagerman zelfmoord had gepleegd.

Vaak heeft het woord ‘nieuws’ een te vrolijke connotatie voor wat het bericht.

Op internet vond ik ‘10 tips voor journalisten’, te raadplegen wanneer het noodzakelijk is om over zelfmoord te schrijven.

Tip 1 doet deze column verstommen: Wees terughoudend.

Tip 2: Geen details. Ik ploegde door de berichten op nieuwssites. De opluchting over het uitblijven van details over hoe het gebeurde was niet persoonlijk, maar moreel – ik wilde het wel weten, maar wilde niet dat de wereld het wilde weten.

Bij Palmen las ik over Sylvia Plath en haar uitgekiende planning. Hoe ze de kinderen boven in hun kamer achterliet met een glas melk en gesmeerde boterhammen, de kieren van hun deur dichtstopte met handdoeken, een briefje op de kinderwagen plakte met het nummer van de huisarts en uiteindelijk haar hoofd in de oven legde.

Stop. De literatuur zweert bij details en de werkelijkheid is misschien een verhaal, maar het is geen boek dat je kunt wegleggen. Je kunt het hoogstens dichtslaan.

Stop: Tip 3: Niet romantiseren of dramatiseren.

Tip 4: Voorkom simplificatie, leg geen verband met één oorzaak. Het feit dat Zwagerman zijn archief een paar maanden geleden aan het Letterkundig Museum schonk, zegt niets. De dood wordt een vals spotlight.

Tip 5: Overweeg of beeldmateriaal echt nodig is. Op Twitter werd direct verwezen naar een uitzending van DWDD waarin hij samen met zijn dochter, toen negen jaar, kwam vertellen.

Tip 6: Respecteer privacy. Eigenlijk is dit Tip 7, maar ik draaide ze even om, gezien de vorige tip.

Tip 7: Bied achtergrondinformatie. Hiermee wordt niet bedoeld: deel de laatste mails die Zwagerman naar je stuurde (inclusief ook dat onvertogen woord over, toevallig, jouw werk), maar: vertel waar mensen hulp kunnen zoeken. Dat kan bijvoorbeeld op de website van 113online of door de hulplijn te bellen: 0900-0113.

Tip 8: ‘BN’ers’: kijk extra uit. De zelfmoord van een BN’er heeft vaak imitaties tot gevolg. ‘Bij Antonie Kamerling waren we daar niet op voorbereid’, meldt de directeur van de hulplijn. Nu zetten ze extra medewerkers in.

Tip 9: Betrouwbare bronnen. Na de dood van Plath wierp elke verre kennis zich op als beste vriend om een anekdote en de ‘waarheid’ over haar depressies te delen.

Tip 10: Benoem dat hulp helpt. Plath kreeg elektroshocktherapie, dat maakte alles erger. Soms is het zoeken welke hulp.

De dichtbundel van Kira Wuck opent met het motto:

‘Als drank, teer en sauna niet helpen is de ziekte dodelijk.’

Extra tip: Nooit de dichters geloven.