Het hele verhaal van het vluchtelingendrama in één verschrikkelijke foto

Je kunt niet naar de foto kijken zonder tranen in je ogen te krijgen. Een foto van een jongetje, een peuter nog van een jaar of twee. Hij ligt op zijn buik. Zijn gezichtje naar links gekeerd. De ogen gesloten. Zijn armpjes naast zijn lichaam. Een rood truitje. Een zwart broekje. Schoentjes aan de voeten. Vredig bijna. Alleen, hij ligt in de branding, aangespoeld aan de kust van het Turkse Bodrum. Samen met ten minste elf andere mensen, onder wie vier kinderen verdronken op weg naar Kos, op weg naar Europa.

We hebben vandaag op de redactie lang gediscussieerd over de vraag of we deze foto’s moeten publiceren in de krant en op de site. Er zijn redenen genoeg om dat niet te doen. Dagelijks bereiken ons foto’s die we niet publiceren, ook van verdronken migranten in de Middellandse Zee, ook van kinderen. De foto vertelt bovendien niet een nieuw verhaal: we weten met zijn allen al maandenlang dat mensen uit Syrië, Eritrea en andere landen sterven op weg naar Europa, ook kinderen. Waarom moet je dat dan nog eens tonen? We moeten de foto dus niet publiceren om nieuws te brengen (zoals we dat destijds wel deden met beelden van slachtoffers van een aanval met chemische wapens in Syrië) of om mensen te overtuigen van de ernst van het drama. Wat er alleen al de voorbije dagen in Duitsland en Hongarije gebeurde, bewijst dat Europa van die ernst is doordrongen. Is de publicatie van een dergelijk beeld in dat geval niet gewoon sensatiezucht of activisme, vroegen we ons op de redactie af.

Er is één reden om de beelden wel te publiceren. In de foto van het jongetje en de hulpeloze hulpverlener lees je het hele verhaal van het vluchtelingendrama. Het is de foto van het ‘napalmmeisje’ van de oorlog van Vietnam. Het ene beeld dat het leed en de crisis samenvat. De foto van het kind, meer dan waarschijnlijk uit Syrië (hoewel dat niet vaststaat), werd vandaag dan ook heel snel, op sites van kranten als The Guardian, The Times, de Volkskrant, El País en anderen gepubliceerd. En breed gedeeld op sociale media. De Britse krant The Independent vroeg zich in een kop af: ‘Als deze buitengewoon krachtige beelden van een dood Syrisch kind dat aanspoelt op de Turkse kust de houding van Europa ten overstaan van vluchtelingen niet veranderen, wat dan wel?’

Om eerlijk te zijn: wij hebben enkele uren gewacht voor we besloten om de foto te brengen. Dat kan raar klinken in een tijdperk waarin we vinden dat onze site zo snel mogelijk het laatste nieuws moet brengen. Die tijd hadden we vandaag als redactie nodig om te wikken en te wegen, om onze emoties bij dat beeld met onze ratio te laten praten. Om dit stukje te schrijven waarin we uitleggen waarom we, ook al toont het beeld geen nieuwe ontwikkeling, wel denken dat de iconische waarde van de foto publicatie ervan rechtvaardigt.

Deze foto’s verschijnen morgen ook in nrc.next.

Foto Reuters/Nilufer Demir/DHA

Foto AP/DHA