Oh nee, acht garnalenballen!

Vanaf vandaag ligt in een aantal Nederlandse filmzalen het gemiddelde IQ van de aanwezigen ver boven normaal. Tenminste, als je de mensen op het witte doek meetelt. Want vanochtend beleefde X + Y zijn première, een Britse film over tieners die strijden om een plek bij de International Mathematical Olympiad (IMO), ’s werelds meest prestigieuze scholierencompetitie.

Om een idee te geven is hier een opgave van de IMO die vorige maand in Thailand plaatsvond: „Bepaal alle functies f die voldoen aan de vergelijking f (x + f(x + y)) + f(xy) = x + f(x + y) + yf(x) voor alle reële getallen x en y.” Ikzelf kan dit soort sommen helemaal niet oplossen, en ik heb dan ook bewondering voor de middelbare scholieren die dit wel kunnen. Hoofdpersoon in X + Y is Nathan, een – natuurlijk autistische – jongen die het niet verdraagt als het aantal garnalenballen in het kartonnen doosje van de takeaway geen priemgetal is.

Niet-kenners zullen zich afvragen: heeft de regisseur zo’n type erin gefantaseerd of is het de werkelijkheid? Ik ben geneigd te zeggen: het laatste. Toen ik lesgaf in Amsterdam, had ik ook zo’n Nathan in de klas. Hij woonde in Abcoude, had geen jas, en fietste elke dag in zijn T-shirt naar school. In een zomervakantie mocht hij naar Madrid, waar dat jaar de IMO plaatsvond.

Nu zult u tegenwerpen: maar één voorbeeld bewijst toch niets? Al helemaal niet in de wiskunde. Goed, maar ik ken ook het reilen en zeilen omtrent die wedstrijd een beetje. Ik heb een tijdje in het bestuur van de Nederlandse Wiskunde Olympiade gezeten. Leuke club mensen trouwens. Een paar heel goede wiskundigen, en doodnormaal. Ik zeg het er maar bij, vóór ik het clichébeeld van wiskundigen – niet alleen heel slim, maar ook wereldvreemd, slecht gekleed en aseksueel – bevestig.

Terug naar die film. De regisseur Morgan Matthews maakte in 2007 de documentaire Beautiful Young Minds, over het selectieproces van het Britse IMO-team. Hij zag toen met eigen ogen dat het aantal autisten daar geen afspiegeling van de samenleving vormde. Dus koos hij Nathan als hoofdpersoon van zijn dramafilm. Origineler was geweest als een jonge Paris Hilton de hoofdrol had gekregen, maar Matthews wilde bij de werkelijkheid blijven. Begrijpelijk.

Kunnen al die Nathans die IMO-problemen zomaar oplossen? Natuurlijk niet. Het is topsport, dus dat betekent: trainen, trainen en nog eens trainen. Hoe getalenteerd je ook bent. Hoe dat precies gaat, zo’n wiskundetraining, blijft een beetje vaag in de film. Jammer, want dat wil je als kijker wel weten. Maar dat het om een bloedserieuze zaak gaat, wordt wel duidelijk. Ik zag X + Y een paar maanden geleden in Basel en de zin „This is all about winning!” – uitgesproken door de teamleider tijdens een trainingskamp in Taiwan – galmt nu nog na in de zaal, die toen overigens vrijwel uitgestorven was. Ik gun de filmmakers in Nederland vollere zalen.