Assange rent de uren weg op zijn loopband

Drie jaar en 55 dagen zit Julian Assange nu in de Ecuadoraanse ambassade in Londen. Zet hij één stap naar buiten, dan wordt hij door de Britten opgepakt en uitgeleverd aan Zweden. Dat land wil hem ondervragen over een vermeende verkrachting en aanranding.

Maar wat als hij blijft zitten? Het lijkt erop dat hij met enig uithoudingsvermogen uitlevering aan Zweden kan voorkomen. Vannacht verjaren twee van de vier beschuldigingen tegen hem, dinsdag een derde. De klok tikt voor de vierde beschuldiging – al verjaart die nog niet deze week.

Want voor bepaalde misdrijven moet een Zweedse openbaar aanklager een verdachte binnen vijf jaar hebben aangeklaagd. En dat is bij Assange niet gebeurd. Doordat de 44-jarige Australiër eerst bij de Engelse rechter zijn uitlevering aan Zweden aanvocht en vervolgens asiel kreeg in de Ecuadoraanse ambassade is hij zelfs nooit formeel ondervraagd over de gebeurtenissen in augustus 2010.

In 2010 had Assange in Zweden seks met ‘mejuffrouw A’ en met ‘mejuffrouw W’. Bij de eerste vrouw zou hij, tegen haar expliciete wens om veilige seks te hebben, het condoom hebben gescheurd. Dat geldt in Zweden als aanranding. Met de tweede vrouw zou hij seks hebben gehad in haar slaap, eveneens zonder condoom.

„Zolang de aanklager geen toestemming krijgt Assange in de Ecuadoraanse ambassade te ondervragen, is er niets wat zij voor 13 tot 18 augustus kan doen. Ondervraging is noodzakelijk voor het onderzoek”, zegt het Zweedse openbaar ministerie.

En daar zit hem de crux. Volgens het Verdrag van Wenen genieten ambassades diplomatieke onschendbaarheid. Ecuador moet de Scandinaviërs dus toestemming geven om hun ambassade in Londen te betreden. Een verzoek daartoe is pas in juni gedaan.

Patstelling

Tot maart hield Zweden nog vol dat Assange in Stockholm moest worden ondervraagd. Dat weigert de Australiër, omdat hij vreest daarna te worden uitgeleverd aan de VS wegens het publiceren van staatsgeheimen op WikiLeaks. Toen de Zweden van gedachten veranderden, leek dat een doorbraak.

Maar aan toestemming om Assange in de ambassade te ondervragen stelde Ecuador een voorwaarde: Zweden moest het asiel dat Assange op de ambassade kreeg erkennen. Daarop liet het Zweedse ministerie van Justitie weten dat het zogeheten diplomatiek asiel „een regionaal instrument is dat [buiten Latijns-Amerika] nergens anders van kracht is”. En dat het recht op diplomatiek asiel niet geldt voor iemand „die verdacht wordt van gewone, niet-politieke misdrijven”. Dat was een week geleden.

Wie de briefwisseling tussen Quito en Stockholm van de afgelopen maanden leest, ziet een patstelling waarvoor in elk geval voorlopig geen oplossing lijkt. In beleefde diplomatieke taal zeggen beide landen ‘nee’. Via de media beschuldigen ze elkaar van vertragingstactieken. Gisteren werd bekend dat gaat worden onderhandeld over een algemeen verdrag over wederzijdse hulp bij strafzaken. Voor dit is ondertekend, zal enige tijd zijn verstreken.

Assange zou „zo snel mogelijk willen worden ondervraagd”, zei Assange’ advocaat tegen persbureau AFP. De Australiër zou ook „niet denken in verjaringstermijnen”.

De WikiLeaks-oprichter vult zijn dagen met werk. Hij presenteerde onder meer een interviewprogramma voor zender Russia Today. Van filmmaker Ken Loach kreeg hij een loopband, en Assange heeft een lichtkanon om daglicht na te bootsen. Zijn verblijf in de ambassade beschreef hij eens „als of je in een ruimtestation zit”.

De Britten raken intussen steeds gefrustreerder. De bewaking van de Ecuadoraanse ambassade kostte tussen 2012 en 2014 al 7,1 miljoen pond (10 miljoen euro). „Erg onbevredigend en duur”, zei staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Hugo Swire.

Als de Zweden en de Ecuadoranen het niet eens worden – en Assange het nog vijf jaar volhoudt – verjaart ook de vierde, en ernstigste beschuldiging van verkrachting. WikiLeaks-woordvoerder Kristinn Hrafnsson zei gisteren tegen The Times dat het „absoluut belachelijk” was te suggereren dat de patstelling nog zo lang kan duren.