:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2015/07/varoufakis.jpg)
Het leest eigenlijk als een filmscript. Een minister die opdracht geeft om in het diepste geheim de computersystemen van zijn eigen ministerie te hacken. Een laptop die klaarstaat om op het uur u te worden ingeplugd, om met één druk op de knop een schaduwbanksysteem te creëren dat werkt via de smartphone.
Toch is dit een echt politiek draaiboek, afkomstig van de gewezen Griekse oud-minister van Financiën Yanis Varoufakis, die de gemoederen ook na zijn vertrek op 6 juli blijft bezighouden. In een videogesprek met internationale hedgefondsen op 16 juli, waarvan gisteren de opnames werden vrijgegeven, doet Varoufakis zijn ‘plan B’ uit de doeken voor het geval dat Griekenland zou worden gedwongen de euro te verlaten. Varoufakis bevestigde het plan.
Volgenyanisvaroufakis Yanis Varoufakis So, I was going to “hijack” Greek citizens’ tax file numbers? Impressed by my defamers’ imagination. http://t.co/NmkhY0RQKO
Nieuwe drachme
Varoufakis zegt in het videogesprek dat hij eind december, dus voordat zijn partij Syriza in januari de verkiezingen won, het “groene licht” kreeg van huidig premier Alexis Tsipras om een eventuele Grexit, een euro-uittreding, voor te bereiden. Volgens Varoufakis was dit nodig omdat de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble “vastbesloten” was om de Grexit te bewerkstelligen.
Varoufakis stelde een werkgroep van een paar mensen samen die de invoering van de “nieuwe drachme” moest gaan uitdenken. Die werkgroep werd geleid door de Amerikaanse econoom James Galbraith, die met Varoufakis bevriend is.
Omdat, in de woorden van Varoufakis, “de eerste momenten” na euro-uittreding de banken gesloten zouden blijven, moest er eerst een “parallel betalingssysteem” worden opgetuigd. Dit om de economie “een tijdje te laten blijven draaien” en ook om “de bevolking het gevoel te geven dat de overheid de situatie beheerst.”
Profiel van de markante oud-minister:
Kink in de kabel
Het betalingssysteem zou moeten lopen via de overheid. Elke belastingbetaler in Griekenland heeft een fiscaal nummer. Aan elk fiscaal nummer wilde Varoufakis een rekening koppelen. Op deze rekening zou de overheid digitale betalingen kunnen doen. Bedrijven of particulieren zouden dan weer – buiten de banken om – via de fiscale nummers geld kunnen overmaken aan elkaar. Eerst zou het om betalingen in euro’s gaan, “maar in een handomdraai kan dit worden omgezet in nieuwe drachmes”, zegt Varoufakis. Een smartphone-app zou het systeem, in feite een schaduwbank van de overheid, compleet maken.
Makkelijker gezegd dan gedaan, zo bleek: niet Varoufakis’ ministerie, maar de in Athene gehate trojka (EU, IMF en ECB) bleek de zeggenschap te hebben over het beheer van de Griekse fiscale nummers. En de trojka mocht niet weten van Plan B.
Daarop zegt Varoufakis, een academicus met een groot netwerk, een andere Amerikaanse vriend te hebben ingeschakeld, een ICT-hoogleraar van wie hij de naam niet noemt. “We besloten het softwareprogramma van mijn eigen ministerie te hacken” en de “code” van de belastingwebsite van het ministerie van Financiën te “kopiëren”.
‘Een goede roman’
Varoufakis was naar eigen zeggen “klaar om het groene licht te krijgen” van Tsipras en “die laptop in te pluggen en het systeem in gang te zetten”. Maar Tsipras zag hiervan af en sloot begin deze maand een deal met de schuldeisers.
De onthullingen hebben in Griekenland tot veel ophef geleid. Oppositiepartij Nieuwe Democratie heeft om opheldering gevraagd. De huidige staatssecretaris van Financiën en partijgenoot van Varoufakis, Dimitris Mardas, verklaarde vanmiddag dat het plan-Varoufakis “nooit is besproken” in het kabinet en dat het doet denken aan “een goede roman”.
Mardas zei ook dat als de feiten kloppen, er “vragen rijzen over de wettelijkheid” van het plan. Het hacken van overheidssites is verboden.