IMF eist kwijtschelden Griekse schuld

‘Hoogst onhoudbaar’, zo blijft de schuld van Griekenland als er geen verlichting komt. Dat stelt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in een memo dat gisteren werd gepubliceerd maar dat afgelopen weekeinde al circuleerde tijdens de onderhandelingen over de Griekse redding.

Alsof er al niet genoeg obstakels zijn op de weg naar de Griekse redding, blijkt nu het IMF dwars te liggen. Omdat Griekenland tot eind 2018 zo’n 85 miljard euro nodig heeft om overeind te blijven – het bedrag dat ook afgelopen weekeinde overeen gekomen is – stijgt de schuld naar 200 procent van het bruto binnenlands product. Alleen al de laatste twee weken, zo stelt het IMF, is er door de sluiting van de banken in Griekenland een zodanige schade ontstaan, dat er 25 miljard euro extra nodig was.

En zo ontstaat er een probleem: het IMF leent niet aan landen waarvan de schuld ook na een reddingsingreep onhoudbaar blijft, en waar een terugkeer naar financiering op de kapitaalmarkt voor lange tijd niet te voorzien is. Dit dreigt nu de hele reddingsoperatie op losse schroeven te zetten. Want schuldverlichting voor de Grieken ligt politiek uiterst gevoelig. En van een directe afschrijving kan, met name voor Duitsland maar ook voor Nederland, geen sprake zijn.

Mary Poppins

Betrokkenheid van het IMF is een cruciaal onderdeel in de Griekse redding. Niet alleen vanwege de miljarden die het fourneert. De noordelijke eurolanden vertrouwden de supervisie op Griekenland van begin af aan liever niet alleen aan de Europese Commissie toe. Zij eisen, ook nu, dat het IMF als objectieve factor betrokken blijft.

Vandaar dat de Duitse bondskanselier Merkel afgelopen zondagnacht van de Griekse premier Tsipras de toezegging wilde dat Athene, als het huidige IMF-programma begin volgend jaar afloopt, opnieuw steun aanvraagt bij het Fonds.

Het IMF is dus de strenge kinderjuf à la Mary Poppins van de eurocrisis. Maar het is juist die rol die nu schuurt. Strengheid ligt in de taakstelling van het Fonds besloten. Maar toegeeflijkheid niet. En toch boog het IMF in de kwestie-Griekenland al talloze malen.

De rest van de wereld keek al verbaasd toe hoe het Fonds bij de eerste redding in 2010 betrokken werd. Hadden de welvarende Europeanen zelf te weinig geld om hun broek op te houden? Vijf jaar, en talloze incidenten later, lijkt de maat daar vol.

In mei betaalde Athene 750 miljoen aan rente aan het IMF, dat grotendeels uit de eigen inleg bij het IMF kwam. Dat is hoogst ongebruikelijk. In juni maakte Athene eerst gebruik van een regeltje waardoor vier betalingen opgeteld mochten worden tot één betaling aan het eind van de maand. En daarna betaalde het deze 1,5 miljard euro helemaal niet. En maandag miste het 0,5 miljard aan rentebetalingen.

Dat is een soepelheid die veel andere landen zich niet kunnen herinneren. Tijdens de Azië-crisis van 1997-1998 was het Fonds ongemeen hard in de voorwaarden voor het verlenen van financiële steun. Zó hard, dat Aziatische landen sindsdien enorme valutareserves hebben opgebouwd om zeker te zijn dat deze vernedering hun nooit meer overkomt.

Takatoshi Ito, oud-onderminister van Financiën in Japan en nu hoogleraar aan de Amerikaanse Columbia-universiteit, schreef vorige week een bijtende kritiek op de gang van zaken. Zijn conclusie: het IMF kan niet objectief zijn in Europa, omdat het wordt gedomineerd door Europeanen.

Aziatische rivaal

Al jaren wordt bij elke wisseling van de top door ontwikkelings- en opkomende landen vergeefs aangedrongen op een niet-Europeaan. Maar toen de Franse directeur Dominique Strauss-Kahn in 2011 na een seksschandaal opstapte, werd hij doodleuk vervangen door de Franse Christine Lagarde.

Het is die reputatie in vooral Azië die het door het Westen gedomineerde IMF en zijn zusterorganisatie Wereldbank parten begint te spelen. In maart werd, met grote steun de door China bedachte Aziatische infrastructuur-investeringsbank (AIIB) opgericht – een directe rivaal van de Wereldbank. Met haastige deelname van de Europeanen zelf, overigens.

Het is in deze context dat de nu harde opstelling van het IMF in de Griekse crisis kan worden bezien. De grenzen van wat het IMF kan doen voor de Europese achterban, lijken te zijn bereikt.