We zijn allemaal metaldudes

Als je achter een grote groep metalfans staat, is het met al dat uitgekamde lange haar soms moeilijk te zien, maar metal is een mannensport. Het is een blanke, heteroseksuele, mannelijke scene en dat moet maar eens afgelopen zijn. Vrouwen worden wel vaker en erger achtergesteld (lonen, topposities in het bedrijfsleven, etc.), dus ja, heavy metal, who cares? Maar juist metal is rebelse vrijheidsmuziek, een kunstuiting die alleen maar zin heeft als alles kan, inclusief iedereen. Metalheads zien er soms uit als de mensen van de ICT-afdeling, en soms als engelen des doods die net uit de zevende laag van de hel zijn gekropen. Kan allemaal, mag allemaal. Juist die ultiem vrije muziek resoneert bij pubers die los willen komen van wat ze al kenden, vrije geesten die op die manier tegelijk andere vastgeroeste ideeën en idealen kunnen heroverwegen. Dat gevoel van vrijheid laten metalheads doorgaans nooit meer los.

Dat geldt dus ook voor meisjes. Metal wordt dan wel gezien als testosteronmuziek, maar op de laatste editie van festival Fortarock, begin juni, sprong het grote aantal jonge meiden in het Goffertpark in Nijmegen in het oog. Veel meer dan voorgaande edities, was ook de organisatie die ik ernaar vroeg opgevallen. Maar wie waren de helden naar wie ze opkeken? Er stonden achttien bands met 76 mannen, en slechts één vrouw: Simone Simons van Epica. Tja, zegt de Fortarock-organisatie, er zijn er gewoon niet zo veel en we houden ons er ook niet in het bijzonder mee bezig.

Elders is het niet anders. Volgend weekend op Dokk’em Open Air worden twee vrouwen voor hun muziek betaald, van de negentien bands die er optreden. Op Into the Grave in Leeuwarden in augustus: acht bands, één vrouw. Op de grote, driedaagse Graspop Metal Meeting, volgend weekend in België, staan 21 vrouwelijke muzikanten geboekt, van de 109 bands. Op Hellfest in Frankrijk en Wacken Open Air in Duitsland zie je hetzelfde.

Er zijn dus genoeg heavymetalminnende meiden die naar concerten en festivals komen. Maar die krijgen daar niet echt een lekker voorbeeld van een inclusieve samenleving voorgeschoteld.

Welk beeld krijg je als meisje: dat mannen betere muzikanten zijn dan vrouwen?

Is dat erg? Zeker. Een sluimerende ambitie om zelf op het podium te gaan staan, kan de kop in worden gedrukt als je daar alleen maar mannen ziet. Welk beeld krijg je dan als meisje: zijn mannen betere muzikanten dan vrouwen? Het antwoord is natuurlijk nee, maar als zij de enigen zijn die het mogen laten horen, dan lijkt het er wel op. Vergelijk het met vrouwenvoetbal. Dat professionaliseert in rap tempo, waardoor Oranje nu op een eigen wereldkampioenschap speelt, zij het op kunstgras. Voetballer Anouk Hoogendijk vertelde laatst in deze krant dat zij nog een poster van Marc Overmars in haar kamer had hangen, omdat ze geen vrouwelijke helden had. Voor muziek en dus ook voor heavy metal is het niet anders.

De vrouwen die zich wel op het podium wagen, moeten zich wapenen tegen vooringenomenheid. De drie vrouwen van de Amerikaanse deathmetalband Mortals werd laatst in een interview gevraagd hoe het nou is om de mooiste vrouwen op aarde te zijn. „Yeah, next question”, kreunde zangeres Lesley Wolf. Na hun show op het Tilburgse festival Roadburn in april (gelukkig met meer vrouwen op de podia) vroeg ik Mortals-drummer Caryn Havlik hoe zij omgaat met die constante nadruk op haar vrouwelijkheid. Havlik legde uit dat ze het meestal maar oplost met humor, ze maakt er maar een grap over, of ze lacht het weg. Maar eigenlijk wil ze er helemaal niet mee omgaan. „We willen geen all-female band genoemd worden. Wat maakt ons geslacht uit? We zijn gewoon metaldudes. Noem ons dudes, man!”

Nog een voorbeeld: Johanna Sadonis, zangeres van de Duitse metalband Lucifer, vertelde onlangs aan metalsite InvisibleOranges.com over haar ervaringen. Lucifer kreeg de eer in het voorprogramma te staan van de legendarische Amerikaanse band Pentagram. Frontman Bobby Liebling is een van Sadonis’ grote helden en dus was het een bijzonder optreden voor haar, in thuisstad Berlijn nog wel. Maar de eerste ontmoeting was minder eervol. Liebling dacht dat Sadonis een van de vriendinnen van een bandlid was en vroeg haar zelfs of ze zijn make-up voor de show wilde doen. Sadonis antwoordde dat ze dat best wilde, maar dat ze eerst even zelf moest optreden.

Vrouwelijke metalbandleden worden niet bepaald geholpen door hun platenlabels en pr-bureaus. Vrouwen die metal maken zijn voor veel promotors kennelijk zo bijzonder dat een band met een zangeres als ‘female-fronted band’ wordt verkocht. Een band met alleen vrouwen heet een ‘all-female metalband’. „Ze rocken keihard, voor vrouwen.” Lekker denigrerend. Bedenk dit: Metallica is een all-male band, maar je hebt nog nooit iemand ze zo horen omschrijven.

Zachtaardige en tolerante scene

Zijn metalheads te lomp? Kunnen wij langharige, bebaarde, ongewassen spijkerjassies het gewoon niet aan, vrouwen in ons mannenwereldje? Vrouwelijke metalfans vinden dat dat wel meevalt, blijkt uit een kleine rondvraag. Er zijn ook tast- en grijpverhalen, en die moeten we natuurlijk niet bagatelliseren, maar de metalscene wordt door verreweg de meeste vrouwen beschreven als zachtaardig en tolerant, en juist prettiger voor vrouwen dan de sfeer bij sommige dance- of hiphopavonden. Niet alleen zijn de rijen bij de wc’s korter dan die bij de mannen, bovendien worden vrouwen in de zaal ook beleefd voorgelaten zodat ze niet naar grote, harige ruggen hoeven te kijken. En nog wat: een van de meest gerespecteerde en best ingevoerde schrijvers over heavy metal, voor The Guardian, Pitchfork, Vice, NPR en Rolling Stone, is Kim Kelly, een vrouw.

Heavy metal is helaas geen uitzondering op dit vlak, op Pinkpop vorig weekend turfde ik minder dan tien procent aan vrouwen onder de muzikanten, en alleen Anouk mocht op het hoofdpodium van Jan Smeets. Op hiphopfestival Woo Hah!, volgende maand in Tilburg, staat slechts één vrouw geboekt. Op Dance Valley en Mysteryland is het niet veel beter. Maar metal ziet zichzelf zo graag als warme, tolerante scene, met de meest loyale fans. Dit genre zou voorop moeten lopen in de emancipatie.

Het zou al helpen als de vrouwen op het podium niet als een soort act optreden: kijk eens jongens, een knappe vrouw in een grote sprookjesjurk met lieve sopraanstem. Nee, geef ons echte vrouwen die echte metal maken, om tegenop te kijken, en waar meisjes zich mee kunnen identificeren zodat ze de stap om zichzelf muzikaal te uiten ook makkelijker nemen. Metalheads hebben helemaal geen hekel aan vrouwen. Veel metalheads zijn vrouwen.