‘Een half miljoen Nederlanders hebben xtc geslikt’

De aanleiding

Het is een gemiddelde zomeravond op een terras. Overal om je heen klokt men witbiertjes weg alsof het water is. Maar zie je ook mensen pilletjes in hun mond stoppen? Nee, want harddrugs zijn illegaal: ze zijn, in tegenstelling tot alcohol, veroordeeld tot een schaduwbestaan in de krochten van de club of de intimiteit van de huiskamer. Als het aan de Jonge Democraten van D66 ligt, komt daar verandering in. Xtc moet gelegaliseerd worden, zodat er meer controle is op de kwaliteit en het gebruik ervan. Het wordt tijd dat we onder ogen zien hoeveel mensen weleens een pilletje hebben genomen, zeggen de JD. Op hun website mdmja.nl stellen ze dat het gaat om een half miljoen Nederlanders. Klopt dat?

Waar is het op gebaseerd?

De persvoorlichter van de Jonge Democraten verwijst naar een rapport van het Trimbos Instituut uit 2013, waaruit blijkt dat 6,2 procent van de Nederlanders tussen de 15 en 64 jaar weleens xtc heeft gebruikt. Hij concludeert op basis hiervan dat de JD zichzelf eigenlijk tekort hebben gedaan: in werkelijkheid ligt het aantal ‘ooitgebruikers’ boven het halve miljoen.

En, klopt het?

Het Trimbos-rapport, de Nationale Drug Monitor, baseerde zich op een rapport van het Nationaal Preventie Onderzoek (NPO) uit 2009. Daarin staat inderdaad dat 6,2 procent van de Nederlanders weleens xtc heeft gebruikt. Het onderzoek was uitgevoerd door het CBS onder een representatieve steekproef van 5.769 Nederlanders, die een vragenlijst invulden zonder dat iemand meekeek. Op deze manier kreeg het CBS zo betrouwbaar mogelijke antwoorden.

Volgens de website van Jellinek gaat die 6,2 procent om 688.000 mensen, meer dan een half miljoen dus. Daarbij zijn 65-plussers niet meegenomen, en hoewel er in die leeftijdscategorie weinig ooitgebruikers zullen zijn, zal hun aantal in elk geval boven de nul liggen. Xtc deed zijn intrede in het nachtleven in de jaren tachtig, toen de huidige 65-jarigen dertigers waren. Hoeveel 65-plussers weleens xtc hebben gebruikt is onbekend, laat het Trimbos weten.

Nog een tekortkoming van het getal: het is zes jaar oud. Het volgende onderzoek naar xtc-gebruik zal pas later dit jaar gepubliceerd worden, dus het huidige percentage kennen we niet. Er zijn wel aanwijzingen dat het xtc-gebruik sinds 2009 is toegenomen.

Om te beginnen kun je dat logisch beredeneren. Xtc is volgens het Trimbos na cannabis nog steeds ‘veruit de populairste drug in het uitgaansleven’. Er komen aan de onderkant van de groep 15- tot 64-jarigen nieuwe gebruikers bij, terwijl de ouderen in deze groep veel minder vaak xtc hebben gebruikt. Volgens het Trimbos heeft 6 procent van de 15- tot 24-jarigen weleens xtc gebruikt, tegen 1,2 procent van de 45- tot 64-jarigen.

Verder zien we in de cijfers van het Nationaal Preventie Onderzoek dat het xtc-gebruik in de vorige peiljaren (1997, 2001 en 2005) steeds verder toenam: van 2,3 en 3,2 naar 4,3 procent. Het is logisch dat deze trend zich heeft voortgezet. Ook een onderzoek van Antenne uit 2013 onder ‘clubbers en ravers’ laat een toename zien: in 2008 lag het ‘actuele gebruik’ onder uitgaanspubliek op 21 procent, in 2013 was dat 55 procent. Ten slotte meldt het Trimbos dat het aandeel xtc-gerelateerde incidenten gemeld door EHBO-posten tussen 2009 en 2012 toenam.

Conclusie

Volgens de laatste beschikbare cijfers, uit 2009, heeft 6,2 procent van de Nederlanders tussen de 15 en 64 weleens xtc gebruikt. Dit komt neer op 688.000 Nederlanders. Recentere cijfers zijn er niet, maar om twee redenen zal het aantal op dit moment hoger liggen. Om te beginnen zullen er ook nog wat mensen van 65 jaar en ouder ooit een pil hebben genomen. Ten tweede zijn de cijfers zes jaar oud en is het aantal mensen dat ooit xtc heeft gebruikt sindsdien toegenomen. We beoordelen de uitspraak van de Jonge Democraten als grotendeels waar.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nextcheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nextcheckt